“ძეგლისწერა” – რუის-ურბნისის კრების კანონები

[ძეგლისწერაი რუის-ურბნისის კრებისაი]
[1103 წ.]

ძეგლისწერაი წმიდისა და ღმრთივ შეკრებულისა კრებისაი, რომელი შემოკრბა
ბრძანებითა კეთილად მსახურისა და ღმრთივ-დაცვულისა მეფისა ჩუენისა
დავით აფხაზთა და ქართველთა, რანთა და კახთა მეფისასა,
პირთათვის რომელნი ქუემო მოხსენებულ არიან.

[სრული ტექსტი]

ყოვლისავე ხილულისა და უხილავისა სოფლისა და ყოველთავე საცნაურთა და გრძნობადთა ბუნებათა არაარსისაგან არსებად მომყვანებელმან ღმერთმან უხილავთა მათ და ზესთა სოფლისათა ძალთა ბუნებაი უკუდავებითა და უხრწნელებითა შეამკო; ხოლო ქუენაისა ამის სოფლისაგანნი ყოველნი ქმნისა და ხრწნილებისა შორის განაწესნა.

ამისსა შემდგომად მოიგონა ახალი რაიმე და უცხოი დაბადებული, რომელსა თვით მის თავადისაცა დამბადებელისა, და სიტყვიერისა და პირუტყვისა და ყოვლისავე აგებულისა ბუნებისა ზიარებაი თავსა შორის თვისსა მოაქუნდეს. და მის მიერ, ვითარცა საზოგადოისა საკრველისა მიერ, შეერთებად ღმრთისა შემოკრბებოდინ ყოველნი დაბადებულნი; და თანად ხუთნივე სახენი ყოველთა არსთა განყოფილებისანი დაიხსნებოდინ; რომელი ვითარცა მეორე რაიმე სოფელი მცირე დიდსა შინა, ანუ დიდი მცირესა შინა, დაადგინა ქუეყანასა ზედა, ღმრთივ შუენიერი იგი და დიდებული სამოთხე დაასხა აღმოსავალსა ედემისასა.

გარნა ვინაითგან მან ნივთად თვითმფლობელისა მიცემული მისდა სჯული წინაუკუმოდ საღმრთოისა ნებისა იხუმია, და შურითა ეშმაკისაითა და განმცდელობითა დედაკაცისაითა ცდომილი ძელისა მისგან ცხორებისა და სამოთხისა და ღმრთისა სიბოროტისათვის ექსორია იქმნა და სიკუდილითა და ხრწნილებითა დასჯილი, ბევრეულთა ვნებათა და ძვირთა მიერ უფლებულ იქმნა.

რამეთუ პირველად სისხლთა მიერ ძმისათა მეწამულ მყოფელმან ხელთამან კაინ კუალად მეორისა ღმრთისა მიერისა წყევისა თანამდებ ყო ქუეყანაი.

მერმე სიბოროტემან გმირთამან შენანებაი არწმუნა დამბადებელსა უცხოისა მის ცხოველისა კაცისა ესოდენ საკვირველებით დაბადებისაი; და წყლითა რღუნისაითა აღხოცაი ყოვლისა აღმდგომისაი პირისაგან მიწისა.
ამისსა შემდგომად, სილაღითმან ხელყოფამან გოდლის მაშენებელთამან, შერევნითა ენათაითა და მიმოდაყოფითა ნათესავთაითა, მეოთხედ დასაჯა ნათესავი კაცთაი.

ხოლო გამოჩინებამან კერპთა სიბორგილისამან და ნაცვალად დამბადებელისა მსახურებამან დაბადებულისამან სრულიად განაშორა და უცხო ყო კაცი შემოქმედისა ღმრთისაგან.

მერმე ღაღადებამან სოდომელთა სიბილწით სლვისამან წუნწუბასა თანა აღრეულითა ცეცხლითა მოწუვად აიძულა სოფლები ხუთქალაქისაი.

კუალად გულფიცხელობასა ფარაოისასა და უსახურებასა მეგვიპტელთასა უცხოთა მძლავრებათათვის უცხოი მიეგო მისაგებელი, და გუამთა მათთა _ უცხოდ დამმარხველი საფლავები.

ამისსა შემდგომად დიდი მოსე, შჯული, მღდელობაი, მსხუერპლნი, სალხინებელნი თითო სახენი, მსაჯულნი, მეფობაი, წინაისწარმეტყუელებაი, ყოფადთა წინაისწარი ცნობაი, სახის შეცვალებითნი ღმრთის გამოცხადებანი.

მერმეცა კუალად კერპთმსახურებაი, თვით მის მოსეს მიერ ეგვიპტით გამოყვანებულისა და სჯულდებულისა, და ესოდენთა პატივთა ღირს-ქმნულისა, და პირმშოდ ძედ აღსარებულისა ერისაი.
ამისსა შემდგომად კუალად მძლავრებაი, კუალად ტყუეობაი მრავალგზის მრავალთა ნათესავთა, და უკუანაისკნელ ბაბილოვნელთა მიერი, რომელთა მეფისა ღმრთის წინა-აღმდგომსა მოგონებასა საქმით ამხილეს სამთა მათ ჭაბუკთა ისრაიტელთა, რაჟამს საკრველთა რკინისათა განმლეველმან სახუმილმან შეუხებლად დაიცვნა მათნი ადვილად განსალევნელნი თმანი და შესამოსელნი, მერმეცა კუალად ქალაქი და ტაძარი, კუალად სჯული და მღდელობაი.

და რაოდენნი რაი იყვნეს სჯულისანი, და საკვირველისა მის სჯულიერისა მსახურებისანი, გარნა ვერცა ერთი რაი პირველ თქუმულთა ამათგანი შემძლებელ იქმნა კურნებად ბუნებისა, გინათუ მტანჯველობითა და საშინელებათა, ანუ ქველის-მოქმედებითთა სიტკბოებათაგანი, რომელთა თანა სჯულნიცა უქმ იყვნეს, ბუნებითსა ვიტყვი და დაწერილსა, და უძლიერესი სახმარ იყო წამალი სალმობათათვის უბოროტესთა.

ამისთვის, თვით გუამოვანი იგი სიბრძნე და ძალი და თანა-არსი ღმრთისა მამისა სიტყუაი, რომელი დასაბამად იყო, და ღმრთისა თანა იყო, და მარადის იყო, მოვიდა ხატისა თვისისა და უხრწნელთა მათგან და ყოვლად უბიწოთა სისხლთა ჭეშმარიტებით, და საკუთრად ღმრთის-მშობელისა მარადის ქალწულისათა ხორცნი შეიმოსნა ხორცთათვის, და სულსა გონიერსა და სიტყვიერსა შეეზავა, სულისათვის ჩემისა მსგავსითა მსგავსსა განწმედად, რამეთუ მიუღებელი უკურნებელცა არს. და თვისისა ქმნულისა წილ თვით მიითუალა ბრძოლაი.

და ესრეთ, ყოველივე ხორცთა მიერი განგებულებაი, ჯუარისა თანა ვნებათა, საფლავსა და ღმრთივ-შუენიერსა აღდგომასა, სრულ ყო რაი, ქუეყანასა ზედა დიდებით აღმავალმან ზეცად, წარავლინნა ათორმეტნი მოწაფენი თვისნი, რომელთაცა მოციქულად უწოდა, რაითა ღმრთის მეცნიერებისა ნათლითა, ყოვლით კერძო სოფლისაით განხადონ ბნელი უღმრთოებისაი, და, სახელისა მიმართ წმიდისა სამებისა ნათლის-ცემითა, ასწაონ თაყუანისცემაი თანა-არსისა ერთ ღმრთეებისაი, და, დამარხვითა საცხორებელთა მცნებათაითა, კუალად აგნენ კაცნი პირველსავე ნეტარებითსა დიდებასა.

ესენი, ვითარცა შარავანდედნი მზისა მის სიმართლისანი, განეფინნეს რაი კიდეთა ქუეყანისათა, ყოველი ნივთი კერპბორგნეულისა უღმრთოებისაი მახვილითა სულისაითა მოჭრეს და ცეცხლითა სარწმუნეობისაითა მოწუეს; და ერქუნითა ჯუარისაითა მოიორნატნეს გულნი შემწყნარებელთა კაცთანი.

და დასთესეს მათ შორის თესლი კეთილად მსახურისა სარწმუნოებისაი და მხოლოისა და ჭეშმარიტისა ღმრთისა მსახურებითი თაყუანისცემაი; მრავალთა და სიცრუვით მოპოვნებულთა ღმერთთა წილ ღმრთივ-შუენიერებით ასწავეს; და საკერპოთა მათ წილ ტაძართა და ბომონთა, სიმრავლენი ეკლესიათა და საკურთხეველთანი აღუმართნეს ღმერთსა, ყოვლით კერძო ქუეყანისაით.
და სიძულილი სოფლისაი და მტერობაი ხორცთაი რწმუნებით ასწავეს მათ, რომელთა-იგი ღმრთად შეერაცხა სოფელი და ხორციელთა გემოთა მძლავრებისადა მონად მიეცნეს თავნი; და განცოფებული იგი სიბრძნე ელლენებრისა სიჩქურისა ვიეთისაიმე, სიმარტივითა ღმრთივ-სწავლულისა მათდა სიბრძნისაითა, რომლისათვის იგი პავლეს ჰბასრობდეს ათინელნი, ყოვლად სიბრძნით მხილებულყვეს, და არცა ერთისა სიტყვისა, ღირსად გამოაჩინნეს მათნი იგი ზღაპართ-მწერლობითნი ხელოვნებანი.
და დიდისა კლიმინტოსის მიერ დასხნეს კანონნი საეკლესიონი, რიცხვით ოთხმეოცდახუთნი.

რომელთაგანი ერთი, პირველ-წოდებული ანდრია, ძმაი თავისა მოციქულთაისა პეტრესი, ვიდრე ჩუენდამდეცა მოიწია და ქადაგა საცხორებელი ქადაგებაი სახარებისაი ყოველსა ქუეყანასა საქართველოისასა; და ურიცხუნი სიმრავლენი ერთანი განაშორნა საცთურისაგან მრჩობლ ეშმაკეულებისა; და ერთისა ღმრთისა და ქრისტეს მისისა თანაარსით მათით სულითურთ რწმუნებით თაყუანისცემაი ასწავა; დაღათუ უმრავლესმან ერმან ქართლისამან სიმრავლესა შინა ჟამისასა დაივიწყა ქადაგებაი იგი მოციქულისაი. და საცთურისავე მიმართ კერპთაისა მიაქცია.

ამათისა ქადაგებისა ნაყოფად აღმოეცენნეს ყოვლით კერძო ყოვლისა სოფლისაით სიმრავლენი ღუაწლისა დამდებელისა ქრისტეს სიკუდილსა მიმსგავსებულთა წმიდათა მოწამეთანი; ვინაითგან სამასნი, მცირედთა სხუათა თანა, ვიდრე მეფედ ქადაგებადმდე დიდისა კოსტანტინესსა შორის გარდახდეს წელიწადნი, რომელი-იგი პირველად ქრისტიანე იქმნა მეფეთა შორის და თვით მოციქულ და ქადაგ საცხორებელისა ქადაგებისა, და ნათელსა თავისუფლებისასა მიმფენელ ქრისტეანეთა ღმრთივ-შუენერისა მოქალაქობისა.

ამისთავე უკუე ჟამთა სრულიად მომხედნა ჩუენცა აღმოსავალმან მაღლით და დედაკაცისა ვისმე მიერ ტყუექმნულისა, რომელსა-იგი ნუნნად კაპპადუკიელად აქა სადმე პოვნილნიცა ქადაგებენ წიგნნი საეკლესიოთა მოთხრობათანი; სარწმუნოებისა მიმართ თვისისა მიიზიდა ყოველი სავსებაი ყოვლისა ქართველთა ნათესავისაი, საკვირველთ-მოქმედებითა ნიშებშემოსილთა სასწაულთაითა; რაჟამს იგი ქართველთა მეფემან მირიან, მეფეთა შორის დიდისა კოსტანტინესსა მივლინებითა და მისგან გამოთხოითა მეფობისა თვისისა, ქალაქად მცხეთად შთამოიყვანა ევსტათი დიდი _ საყდრის მპყრობელი ანტიოქელთა ეკლესიისაი.

და წმიდათა მიერ ხელთა მისთა ნათელ-იღო მან და ყოველმან ერმან ქართლისამან, და თვით პატრიაქთა შორის სახელგანთქმულმან ევსტათი ხელითა თვისითა შთადვა საფუძველი მაშინ სადმე მცხეთას აღშენებულისა ეკლესისაი, რომელიცა ფრიადისა თანა გულსმოდგინებისა განასრულეს რაი მათ განწმედაი იგი, და ხელთდასხმულ ყო მას შინა მათთვის ეპისკოპოსი-კათოლიკოსი.

ამან საუკუნოდ ხსენებულმან მეფემან კოსტანტინე შეკრიბა პირველი და მსოფლიოი წმიდაი კრებაი ნიკეას სამას ათრვამეტთა წმიდათა მამათაი, რომელთა დასხნეს კანონნი რიცხვით ოცნი; რომლისა პირველად ქმნილ იყვნეს სხუანიცა ადგილობითნი კრებანი: პირველი ანკვირიას, რომელსა დაესხნეს კანონნი ოცდაოთხნი; მეორე ნეოკესარიას, დამსხმელი კანონთა ათოთხმეტთაი.
ხოლო შემდგომად დიდისა მის და მსოფლიოისა კრებისა სხუანიცა იქმნნეს ადგილობითნი კრებანი, ვითარ-იგი ღანგრისაი, რომლისა კანონნი არიან ოც; და კუალად ანტიოქიისაი, დამსხმელი კანონთა ოცდახუთთა; ამათთანა ლაოდოკიისაი, ფრიგვიისაი, და კანონნი მისნი _ ოცდაერთნი.

ამათსა შემდგომ მეორე წმიდაი და მსოფლიოი კრებაი _ კოსტანტინოპოლის, ასერგასისთა წმიდათა მამათაი, რომელთა კანონნი არიან რიცხვით შვიდ.

მერმე მესამე _ ეფესოისა წმიდაი და მსოფლიოი კრებაი, მცირისა თევდოსის მეფისა მიერ შეკრებული, რომელმან დასხნა კანონნი რვანი.

მეოთხე _ ხალკიდონს, ექუსას ოცდაათთა წმიდათა მამათა მსოფლიოი კრებაი, კეთილად მსახურისა მარკიანე მეფისა მიერ შემოკრებული და განმაწესებელი კანონთა რიცხვით ოცდარვათაი.

მერმე _ ადგილობითი კრებაი კართაგენისაი, და კანონნი მისნი ას ოცდაათვრამეტნი.

ხოლო მეხუთემან წმიდამან და მსოფლიომან კოსტანტინოპოლის შეკრებულმან კრებამან მცირედ იზრუნა საეკლესიოთა კანონთა განწესებისათვის.

არამედ მეექუსემან წმიდამან და მსოფლიომან კრებამან, იუსტინიანესზე, კეთილად მსახურისა მეფისა, გუმბადსა შინა სამეუფოისა პალატისასა შეკრებულმან, აღავსო დაკლებული მისი, რამეთუ დასხნა კანონნი რიცხვით ას და ორნი.
კუალად ნიკიისა მეორემან წმიდამან კრებამან დასხნა კანონნი ათრვამეტნი.

ამისსა შემდგომად არიან სხუანიცა ორნი მასვე სამეუფოსა ქალაქსა ეკლესიასა შინა წმიდათა და ყოვლად ქებულთა მოციქულთასა შეკრებულნი კრებანი, რომელთა განუჩენიან კანონნი, რიცხვით ათშვიდმეტნი.

ხოლო წმიდასა და მეშვიდესა წმიდათა ხატთათვიის შეკრებულსა მსოფლიოსა კრებასა განუწესებიან კანონნი, რიცხვით სამნი ოდენ.

ამათა წმიდათა კრებათა მიერ განჩინებულთა კანონთა თანა არიან სხუანიცა თითოეულთა მამათა მიერ განწესებულნი და თანა აღრაცხულნი კანონნი:

დვიონვისიოს ალექსანდრიელ მთავარ-ეპისკოპოსისა კანონნი ოთხნი;
პეტრე ალექსანდრიელთა მღდელთ-მთავრისა და მოწამისა კანონნი ათხუთმეტნი;
გრიგოლი ეპისკოპოსისა ნეოკესარიელისა საკვირველთ-მოქმედისა ეპისტოლე კანონიანი;
დიდისა ბასილის კანონნი ოთხმეოცდახუთნი;
მისივე ეპისტოლე კანონიანი, დიოდორეს მიმართ;
მისივე ეპისტოლე კანონიანი, გრიგოლის მიმართ ხუცისა;
მისივე ეპისტოლე კანონიანი, ხორეპისკოპოსთა მიმართ;
მისივე ეპისტოლე კანონიანი მის ქუეშეთა ეპისკოპოსთა მიმართ;
მისივე, ამფილოქეს მიმართ სულისა წმიდისათვის მიწერილთა მათ თავთაგან;
გრიგოლი ნოსელისა კანონნი რვანი;
ტიმოთე ალექსანდრიელისა კანონნი ათხუთმეტნი;
ფილოთეოს ალექსანდრიელისა კანონნი, ღმრთის გამოცხადებისათვის თქუმულისაგან;
მისნივე სხუანი კანონნი ათნი;
მისივე ეპისტოლე, აფიგიონის მიმართ ეპისკოპოსისა;
მისივე ეპისტოლე, აგათონის მიმართ ეპისკოპოსისა;
მისივე ეპისტოლე მინაის მიმართ ეპისკოპოსისა;
კვირილე ალექსანდრიელთა მთავარ-ეპისკოპოსისა კანონნი შვიდნი, გენნადი წმიდისა პატრიარქისა კოსტანტინეპოლელისა და მისთანა წმიდისა კრებისა ეპისტოლე, მიტროპოლიტთა მიმართ გარემოთა სამთავროთაისა.

ესე არიან შეკრებანი წმიდათა და საეკლესიოთა კანონთანი, დაბეჭდულნი და დამარხულნი, თვინიერ ყოვლისა შემატებისა და მოკლებისა, და ამათი მეცნიერებაი და შედგომაი და მტკიცედ პყრობაი უხმს ყოველთა წინამძღუართა ქრისტეანობითისა მადიდებლობისათა: მღდელთ-მთავართა, და მღვდელთა, და დიაკონთა, და ჩუენ შორის მოძღურად სახელდებულთა მათცა მონაზონთა, და ერთბამად ყოველსა სავსებასა მართლმადიდებელთა ეკლესიისასა.

ხოლო ჩუენ ესე ამისთვის მოვიხსენენით, რათა პირველითგან პირი სიტყვისა ჩუენისაი განვჰმარტოთ.

ვინაითგან დაჰბადა ღმერთმან დასაბამსა ხატებად და მსგავსებად თვისსა კაცი, ვითარცა პირველ ვიტყოდეთ, რათა მის მიერ, ვითარცა საზოგადოისა საკრველისა მიერ, ხილულთა და უხილავთაისა, თავსა თვისსა შეაერთნეს ყოველნი საცნაურნი და გრძნობადნი დაბადებულნი სათნოებით რაი, საკუთარ ექმნას იგი შემოქმედსა თვისსა.

ხოლო იგი ეგევითარისა მის მადლთა სიმდიდრისგან განშიშულდა ცთომისა მის მიერ და განდგომილთა და რისხვეულთა მონათა მონებაი მოატყუა თავსა, არამედ არა სახიერმანცა დამბადებელმან მისმან, რამეთუ ვითარმცა თავს-იდვა უგულებელსყოფაი ესოდენისა ხელთა მისთა საქმისაი, რომელ არს კაცი.

არამედ უხრწნელსა შინა საშოსა ყოვლად წმიდისა ღმრთის მშობელისა და მარადის ქალწულისასა არღარა პირველისაებრ იჭვისა მადლით, არამედ გუამოვნებით შეაერთა იგი თავსა თვისსა და ზესთა ბუნებისა განაღმრთო მის მიერ მიღებული იგი და მისთანა ერთგუამქმნილი კაცი.

და რომელი-იგი იყო პირმშოი ყოვლისა აგებულისაი, თავს იდვა პირმშო მრავალთა ძმათა შორის ყოფაი, რაითა სახელისა მისისა მიმართ წოდებულნი და მადლით ძმად მისსა აღსაარებულნი, რომელი-იგი ყრმათაცა ეზიარა ხორცითა და სისხლითა და გუამად ერთისა მის ყოველთა თავისა გამოჩინებულნი, მუნ აღმიყვანნეს კუალად განხორციელებითა თვისითა, სადა იგი თვით არს თავი სასოებისა ჩუენისაი; და თანა-მოქალაქე მყვნეს წმიდათა და სახლეულ ღმრთისა, და სამკვიდრებელად მისსა გამომაჩინნეს სულითა, რაჟამს თავისა მიმართ შემოკრბეს თითოეულებაი ასოთა განყოფილებისაი და თბისა მიმართ გარდაინივთოს ვითარებაი ყოვლისა აღსუარულისაი.

ვინაიცა ამისთვის მოგუეცნეს პირველად ბუნებითი და მერმე დაწერილი სჯული; ამისთვის იქმნა განკაცებაი ღმრთისაი; ამისთვის ქალწულისაგან შობაი, ბაგაი, წარგრაგნაი, ანგელოზნი მადიდებელნი, ვარსკულავისა სრბაი, მოგუთა ძღუნის-მომრთუმელობაი, წინადაცუეთაი, ნათლის-ღებაი, ზეცით წამებაი, განცდაი, ქოლვაი ჩუენთვის და ვნებანი უვნებელისანი, განცემაი, შემსჭვალვაი, დაფლვაი, აღდგომაი, აღსლვაი ზეცად; ამისთვის _ ქადაგებანი მოციქულთანი, სისხლნი მოწამეთანი, სწავლანი მოძღუართანი, ოფლნი ღირსთა მამათანი, გულს-მოდგინებანი კეთილად მსახურთა და მორწმუნეთა მეფეთანი, წადიერებანი ღმრთის-მოყუარეთა მთავართანი, კადნიერებანი ღმრთის-სახისა მღდელთ-მთავრობისა რწმუნებულთანი, წინამბრძოლისა თვისისა თანა სიმხნით თანა-მბრძოლებანი მღდელთა და სამღდელოთანი, ცოდვისა მიმართ სიმხნით წინაგანწყობანი, ნივთაგან განშიშულებულისა მონაზონთა დასისანი და მათთანა ერთხმობანი ქრისტეს მოყუარისა ერისანი.
ამისთვის იქმნნეს ქრისტეს-მოყუარეთა და ღმრთივ-დაცვულთა მეფეთა მიერ ჟამად-ჟამადნი კრებანი, ღმრთის-მოყუარეთა ეპისკოპოსთა და ღმრთისა სათნო-ყოფილთა მამათანი, რაითა საქმეთა მიერ განსრულებულითა სარწმუნოებითა შეაერთნეს ღმერთსა ქრისტეანენი.

რომელთასა კეთილად ებაძვა შურსა ჩუენიცა ესე გვირგვინოსანი, მრჩობლ-მარჯუენე და შეყუარებული, გვირგვინი თავისაი და სასურველი <ძე დავით; რომელი-ესე ერთბამად მხნეცა არს და ბრძენ, მართალ და წმიდა, იგივე მყუდროცა და მშვიდ, სახიერ და ტკბილ, მოწყალე და ძვირუხსენებელ და მისგავსებულ სახიერებასა ღმრთისასა, რომელი აღმოუბრწყინვებს მზესა კეთილთა და ბოროტთა, და ზრდის ყოველთა წვიმითა სწორებით. ესე ვინაითგან გარეშეთა ბრძოლათა შინა წინადაუდგრომელობით უბრძოლელ და გარეშისა სახისა ქმნულებითა სხუათა კაცთაგან შესწორებად შეუძლებელ იყო, რამეთუ კეთილ დიდ არს ვითარცა გმირი, შუენიერ არს ვითარცა სიძე, ბრწყინვალე არს ვითარცა ცისკარი, ნაყოფიერ არს კეთილთა მიერ ვითარცა აღმოსავალი, ყუავილოვან წარმატებათა მიერ ვითარცა სამოთხე ღმრთისაი, არა თავს-იდვა, რაითა არა უმეტეს მოღუაწე იქმნეს განბრწყინვებად შინაგანთაცა სიკეთეთა სულისათა; ვინაითგან იგინი წარმდინარ, ხოლო ესენი დაუსრულებელობასა თანა ღმრთისასა-თანა დაუსრულებელ არიან. ამისთვის შემოკრიბა კრებაი ღმრთის-მოყუარეთა ეპისკოპოსთა, პატიოსანთა მღდელთა და ღირსთა დიაკონთაი, ქრისტეს-მოყუარეთა მონაზონთა, დაყუდებულთა და მეუდაბნოეთაი, სანახებთა ქართლისათა, მახლობელად ორთა საეპისკოპოსოთა რუისა და ურბნისისა; გარნა არა თუ უბიწოებასა ქართველთა სარწმუნოებისასა ბიწი რაიმე შეჰხებოდა, ნუ იყოფინ ესე, არა გეცრუვნეთ შენ, სიწმიდით მშობელო ჩუენო კათოლიკე ეკლესიაო, არცა განგცეთ შენ, სიქადულო ჩუენო მართლმადიდებლობაო, რომლისა არცა განმცემელ ქმნილ ვართ, ვინაითგან შემეცნებასა შენსა ღირს ქმნულ ვართ, მოწამე არს ჭეშმარიტებაი; არამედ სხუათა საეკლესიოთა და სამღდელოთა, და საქრისტიანოთა ძიებათათვის, რომელთა თავ, და წინამძღუარ, და პირწმიდისა მის კრებისა იყო, ღმრთისა მიმართისა საკუთრებისა-თანა სიმშვიდითაცა სულისათა მიმსგავსებული მოსესი, და მსგავსად დიდისა სამოელისა წინამლოცველი ერისაი და მცხებელი მადლით სრულყოფადთაი იოვანე _ ყოვლად ღირსი მთავარეპისკოპოსი, კათოლიკოსი და ყოვლისა საქართველოისა დიდი მამათ-მთავარი, და მის თანა სიმრავლე პირველ ხსენებულთა მათ სავსებისაი. ----- [კანონთა ტექსტი] [1]. და პირველად ეპისკოპოსნი ვინმე ვერ-ღირსებით შემოსრულნი პატივსა მღდელთ-მთავრობისასა და უღირსნი ქრისტეს, პირველისა მის მწყემსთ-მთავრისანი, განვკუეთენით და უცხო-ვყვენით მღდელობისაგან, ვინაითგან არაწმიდისა შეხებაი სიწმიდეთაი არა-უცთომელობა არს და მახლობელი ღმრთისაი, მახლობელ ცეცხლისა არს, და უხმს, რაითა ყოვლითურთ ოქრო იყოს; ხოლო არა კრულ ვყვენით და არცა შევაჩუენენით, ნუ იყოფინ, არამედ ლიტონთა ერისკაცთა-თანა ზიარებად ფლობილ ვყვენით, უკუეთუ ოდენ ამიერითგან მმარხველ იყვნენ სიწმიდისა. და ნაცვლად მათდა სხუანი დავადგინენით, რომლისა ჰასაკისაგანცა და საქმეთაგან აქუნდა წამებაი და კეთილად განეწუართნეს ხორცნი დამორჩილებლად სულისა. [2]. ამას-თანა სულ-მოკლებაიცა ხელთ-დასხმათაი, ვითარცა უწესოი და უკანონოი, დავჰხსენით. და განვაწესეთ, რაითა ამიერითგან არღარა-ვინ იკადროს ქმნად, თვინიერ ვითარ-იგი განაწესებს კანონი: რამეთუ ეპისკოპოსი ოცდაათხუთმეტისა წლისაი, მღდელი ოცდაათისა წლისაი, დიაკონი ოცდახუთისა წლისაი და წიგნის მკითხველი რვისა წლისაი ხელთდასხმულ იქმნებოდინ. [3] ამას თანა სხუაიცა უწესოი წესი ხელთ-დასხმათაი დახსნად განვაჩინეთ: ვითარმცა მასვე და ერთსა დღესა ხელნი დაესხნეს ვისმე წიგნის-მკითხველად, კერძო-დიაკონად, დიაკონად და მღდელად, ანუ თუ ეპისკოპოსადცა. რომელი-ესე უკუეთუ იქმნას-ღა სადა ამიერითგან, ხელთ-დამსხმელი და ხელთ-დასხმული ერთბამად განიკუეთნენ მღდელობისაგან, რამეთუ პირველად წიგნის-მკითხველად და კერძო-დიაკონად ოდენ ჯერ-არს ხელთ-დასხმაი, და ორისავე ამისა ერთსა დღესა შესაძლებელ არს ქმნაი და მერმე დიაკონად; და ვითარცა დაყვნეს დღენი დიაკონობასა შინა და ჰმსახუროს მღდელთა არა მცირედთა დღეთა, მერმეღა მოიყვანონ მღდელობად. ხოლო უკუეთუ ეპისკოპოსობად მომავალ იყოს, შემდგომად შვიდთა დღეთა ჟამის-წირვისა მოიყვანონ ხელთ-დასხმად ეპისკოპოსობისა. და ამას ვიტყვით მათთვის, რომელთა საჭიროი რაიმე მიზეზი ასწრაფებდეს, ხოლო რომელთა არცა ერთი-რაი აქუნდეს სათანადოი მიზეზი მასწრაფობელად, მათ წელიწადი და წელიწადნი დაყვნენ თვითოეულსა ხარისხსა შინა და უფროის-ღა დიაკონობისასა, ვინაითგან თვინიერ დიაკონთა სიმრავლისა, ვერაი მიიღებს შუენიერებასა საეკლესიოთა წესთაგანი. ამისთვის ვამცნებთ ყოველთა ეპისკოპოსთა, რაითა უფროის-ღა დიაკონთა განმრავლებისათვის მოღუაწე იყვნენ ეკლესიათა შინა მათთა. ხოლო მონაზონთა, რომელნი მღდელობად და ეპისკოპოსობად მომავალ იყვნენ, პირველად სრულიად მონაზუნად დიდითა სქემითა უბრძანებთ განსრულებასა, და ეგრეთღა მღდელობად მოსლვასა. [4]. ხოლო წესი ხელთ-დასხმადთა სრულებისაი ეგრეთ აღესრულებოდედ, ვითარცა ახალთა შინა კურთხევათა ნეტარებით მოხსენებულისა მამისა გიორგი მთაწმიდელისათა დაწერილ არს. ეგრეთვე _ კურთხევაი ეკლესიისაი, და დამყარებაი საკურთხეველისაი, და წმიდა-ყოფაი ღმერთ-მყოფელისა მიჰრონისაი, ეგრეთ სრულ იქმნებოდედ, ვითარცა მუნ-შინა მოხსენებულ არს. [5]. ხოლო ქრთამისათვის და საფასისა, რომელსა მიიღებენ ხელთ-დამსხმელნი, ხელთდასხმადთაგან, ზემოითგანისა წმიდათა მოციქულთა და მამათა მოცემისაებრ, განჩინებად ვიკადრებთ ჩუენცა, რათა მოისპოს ეგევითარი-იგი ეკლესიისაგან და აღიხოცოს მღდელობისაგან, მაკურთხეველისა თვისისა თანა, რომლისა ქმნაი ამიერითგან ნუღარამცა-ვის უკადრებიეს, რაითა არა-იგიცა შევსძინოთ, ვითარმედ შეიჩუენოს ვითარცა სვიმონ მოგვი პეტრე მოციქულისაგან და ნუმცა მიიღებენ რათურთით ნუ-რა-რას, ნუ ოდეს: ნუცა პირველ ხელთ-დასხმისა, ნუცა თვით მას ხელთ-დასხმასა შინა, ნუცა შემდგომად ხელთ-დასხმისა, ნუცა ქრთამსა, ნუცა ძღუენსა, ნუცა ევლოგიასა, ნუცა კათოლიკოსი ეპისკოპოსთაგან, გინა ხუცეს-დიაკონთა და ხორებისკოპოსთა, ნუცა ეპისკოპოსნი დიაკონთაგან და მღდელთა და ხორეპისკოპოსთა, ნუცარათ სხუათა სამღდელოისა დასისაგანთა ანუ რომელთავე საეკლესიოთა მნეთაგან. [6]. მერმეცა სამღდელოთა ჭურჭელთა და ღმრთისადა შეწირულთა სიწმიდეთათვის, რომელ არიან: ბარძიმ-ფეშხუემ, სამწერობელნი და ყოველივე ეკლესიათადა შეწირული და ერთგზის ღმრთისადა მიცემული, ოქროი, ვეცხლი, თუალი, მარგალიტი, ჭიქაი, სტავრაი, ნაქსოვი, სინი, რვალი, რკინაი, ძელი, კეცი, ქვაი, ამას განვაწესებთ შედგომითა წმიდათა კანონთაითა, რაითა არა-ვის ხელეწიფოს ხმარებად მისსა არა-რად, არცა ტყუეთასახსრად, დაღათუ ცუდადცა და უხმრად მდებარე იყვნენ და ფერხითა დასათრგუნველად ისხნენ ეკლესიასა შინა და საჭურჭლესა მისსა. ხოლო უკეთუ ვინმე იკადროს ამათგანისა რაცსაცა გარეგნით მის ეკლესიისა, და თვინიერ მისსა ვითარ-იგი განწესებულ იყოს, და ვითარ სახედცა სამსახურად ეკლესიისა, ანუ საკურთხეველისა შექმნილ იყოს, სხუად რადცა ხმარებად, მოელოდედ აქა უკუე ბაბილოვნელთა მეფისა ბალტასარის და ანანიაის და საპფირაის სასჯელსა; ხოლო მუნ-ცეცხლსა საუკუნესა, განმზადებულსა ეშმაკთათვის და ანგელოსთა მისთათვის. [7]. ამასთანა ესეცა მოვიხსენეთ, ვითარმედ თვინიერ ეკლესიისა და საკურთხეველისა არცა ნათლის-ცემა შესაძლებელ არს, არცა გვირგვინთა კურთხევაი, არცა მონაზუნისა ეპისტოლითა გინა სქემითა კურთხევაი, და არცა მონაზონსა ხუცესსა გვირგვინთა კურთხევად ხელ-ეწიფების, არცა ერისგანსა მღდელსა მონაზონისა კურთხევად. [8] ხოლო შემდგომად გვირგვინთა კურთხევისა პირველთა და მეორეთა ცოლ-ქმართა წმიდათა საიდუმლოთა ზიარებაი უხმს მას დღესა, რომელსა იკურთხნენ უეჭუელად, არა თუ გარდარეულითა რაითმე ბილწებითა შებღალულ იყვნენ, დაღათუ უზიარებლობითაცა განკანონებულ იყვნენ. და მერმე აღსრულება კანონისა უზიარებლობისა მათისასა. [9] ხოლო მეორეთა გვირგვინთა მაკურთხეველი ხუცესი სამხრობად ნუ მივალს მათ თანა, ნუცამცა მეორეთა ცოლ-ქმართა პირველნი გვირგვინნი ეკურთხევიან. ხოლო სხუებრ და არა ესრეთ მოქმედი ამათი ხუცესი უკუე განკუეთისა, ხოლო ერისკაცი უზიარებლობისა თანამდებ იყოს. [10] კუალად ამასცა განვასაზღვრებთ, რაითა ამიერითგან არღარა ეკურთხეოდინ გვირგვინნი ჩჩვილთა ქალ-ყმათა, არამედ უკუეთუ საჭიროდ რადმე იყოს, მშობელთა მათთა დიად დაუწინდნენ იგინი ურთიერთას, და რაჟამს ჰასაკად მოვიდენ ორნივე, მაშინ იქორწინნენ. და ქალი ათორმეტისა წლისასა უმცროისი ნუმცა შეყოფილ არს ქორწინებით მეუღლისადა. ხოლო ამის განჩინებისა დამხსნელი, თანამდებ იყავნ ზემოხსენებულისა მის განჩინებისა. [11] კათოლიკოსისა და ეპისკოპოსთაგან ხორებისკოპოსი სჯულისა და საღმრთოთა წიგნთა მეცნიერი გამოირჩეოდედ მღდელი ანუ დიაკონი და შიშითა ღმრთისაითა ემცნებოდედ მას უბიწოდ დაცვაი ყოველთავე საქრისტეანოთა წესთაი რაითა არა რაი მათგანი განსცეს ქრთამისათვის, არცა რაი განყიდოს ვეცხლად, ვითარცა იუდა უფალი; რაითა არა შიშთვილიცა მისი დაიმკვიდროს. [12] შემდგომად ამათსა ამისიცა სათანადოდ ვჰგონეთ მოხსენებაი, ვინაითგან მოძღურად წოდებულთა მათ მონაზონთაი ფრიადი და აღურიცხუველი არს სიმრავლე, და ერთსა მონასტერსა შინა ხუთნი და ათნი, მრავალგზის ოცნიცა და ოცდაათნი იპოებიან, დიდი თუ იყოს მონასტერი და მრავლისა შფოთისა და განხეთქილებისა მიზეზსა შემოიღებს სიმრავლე მათი, ამისათვის განვაჩინებთ, რაითა ამიერითგან დასცხრეს ესევითარი ესე უწესობაი. და პირველად ამას განვასაღზღვრებთ, რაითა უმღდელოსა არა ხელ-ეწიფებოდის განმკითხველობად სულთა, არა თუ ეპისკოპოსი იყოს, ანუ მღდელი, ანუ დიაკონი, რამეთუ პირველად შეკრვისა და განხსნისა ხელმწიფებასა უხმს ქონებად, და ეგრეთ-ღა განკითხვისა სულთაისა ხელ-ყოფად; ამას თანა, რაითა დიდთა მონასტერთა შინა ორ-ორი, ხოლო მცირეთა შინა თითოი ხოლო კმა იყოს მოძღუარი. და უკუეთუ ვინმე ამას განჩინებასა გარდაჰხდეს, უეჭუელად ესმეს მას, ვითარმედ ხოლო ხდომისაგანთა მათ და ურჩთა ჭეშმარიტებისათა და მორჩილთა სიცრუისათა რისხვაი და გულისწყრომაი, ჭირი და იწროებაი და შემდგომი. [13] წესი იგი, რომელსა კრებულთა დასხმად უწესენ, ნუღარამცა კადრებულ არს ქმნად ამიერითგან, ნუცა მონასტერთა შინა შექმნაი სავაჭროთა ერის კრებათაი, ნუცამცა-რაი სხუაი სამოქალაქოი და სოფლიოი წესი ქმნილ არს მონასტერთა შინა ოდესცა, რაითა არა სალოცველთა მათ ადგილთა ქუაბ-ავაზაკთა შექმნითა, სულთაცა თქუენთა საფარდულები საღმრთოისა სიტყვისა მიერ დაიქცეს, ვითარცა მეკერმეთა მათ ტაბლები, და წმიდათა მამათა და კრებათა მიერ განკანონებისა თანამდებ იქმნნეთ. [14] ხოლო ერთსა საკურთხეველსა და მასვე და ერთსა წინადაგებასა ზედა წმიდისა შესაწირავისასა მრავალთა სულთათვის მრავალთა მღდელთა მიერ ქმნაი წმიდისა ჟამის-წირვისაი უწესო არს და განგდებულ, რომელი-ესე ნუღარამცა სადა ქმნილ არს. უფროისღა თავად საკურთხეველსა ზედა დიდისა ეკლესიისასა, საეპისკოპოსოისა გინა მონასტრისასა, ერთისა არავისთვის წეს-არს ჟამის წირვად არაოდეს, არცა ცოცხლისა, არცა მიცვალებულისათვის, თვინიერ აღაპთა და სულისა სახსენებელად განჩინებულთა დღეთაისა, არამედ მის ეკლესიისა მაშენებელთა და შემომწირველთა. და ერთბამად ყოველთა სულთა ქრისტეანეთა ცოცხალთა და მიცვალებულთათვის ჯერ-არს ჟამის-წირვაი, ხოლო ერთისა კაცისათვის, ანუ ერთისა სულისათვის ეგუტერთა სადმე შინა, ანუ შტოთა ეკლესიისათა ჯერ-არს თითოეულისა ხუცისაგან ჟამის-წირვაი. [15] რომელნიცა ღმრთის მავნებელობითისა მის წვალებისაგან ხაჩეცართაისა, რომელ არიან სომეხნი, მართალსა და უზაკუველსა სარწმუნოებასა მოუხდებოდინ, და წმიდასა კათოლიკე ეკლესიასა შეერთებოდინ, და ბიწსა მას წვალებასა ერთ-ბუნებიანთა, და ერთისა ნებისა და ერთისა მოქმედებისა ღმრთეებისაგან და კაცებისა შეზავებულისა, და არცა საღმრთოისა, არცა კაცობრივისა, არამედ შერეულისა რაისმე და უცხოისა, ქრისტეს, ჭეშმარიტისა ღმრთისა ჩუენისა, ზედა სიჩქურით მეტყუელთასა შეაჩუენებდენ. ესრეთ განვაწესებთ მათთვის, რათა სრულიად ნათელ-სცემდენ, ვითარცა წარმართსა, ვინაითგან სხუათაცა დიდთა ეკლესიათა ვჰპოებთ მოქმედად ამისსა, ვითარ იგი არს საპატრიაქო საყდარი ანტიოქიისაი, და ყოველნი მიმდგომნი მისნი ეკლესიანი ყოვლისა აღმოსავალისანი. [16] კუალად განვაწესებთ, რაითა არცა მართლმადიდებელი მამაკაცი მწვალებელსა გინა წარმართსა დედაკაცსა, ანუ დედაკაცი მამაკაცსა შეეუღლნენ. ვინაითგან ყოველი მართლმადიდებელი ტაძარი არს ღმრთისაი, დამკვიდრებულისა მის მიერ სულისა მისისა ჩუენ შორის; ხოლო ყოველი ბოროტად მადიდებელი, ანუ ყოვლად არა-მადიდებელი ტაძარი არს ეშმაკისაი; ხოლო ვითარმედ არცა ერთი ზიარებაი არს ტაძრისა ღმრთისაი კერპთა თანა, ვითარ-იგი ბნელისაი ნათლისა თანა _ მოწამე არს საღმრთოი მოციქული. ხოლო რომელმან ამიერითგან იკადროს-ღა ქმნაი ამათი, განიკანონოს იგი პირველ თქუმულითა მით კანონითა. [17] ვინაითგან ესეცა უწესოებაი მრავალთა მიერ აღსრულებულად გუესმა, უფროისღა დიდთა ვიეთმე და წარჩინებულთა და არა ლიტონად კაცთაგან ქმნილად, რომელ არს კიდეს-კიდე და ერთგან კურთხევაი გვირგვინთაი ქორწინებით ერთ-ხორც ქმნადთა მეუღლეთაი, ვითარ-იგი ჰყოფენ უსჯულოებით დედაკაცისასა უკუე სხვისა ვისმე უცხოისა მამაკაცისა თანა კურთხევასა; ხოლო მამაკაცისასა მამაკაცისავე სხვისა თანა, რომლისასა რაიმცა იყო სხუაი უუწესოესი და უსაცინელესი; ანუ არა ყოვლითურთ მსგავს არსა, მარკიონის მწვალებელთა მიერ მკუდრისა-წილ ნათლისცემასა ცოცხალისასა! რამეთუ ესე ერთგან კურთხეულნი მამაკაცი და დედაკაცი ნუუკუე შეირაცხნენ ნახევარ-მემრუშედ ცოლ-ქმრად, ვინაითგან სხვისაი იხსენების სახელი, და სხუაი წარმოდგომილ არს მუნ; ხოლო ორთა მათ ერთაგან კურთხეულთა მამაკაცთათვის რაი ვინ მოიგონოს სახელი, გარნა თუ ვინმე ვრცელითა სიცილითა განბასროს ესევითარი ესე სჯულისა, და კეთილისა წესიერებისა ჩუენისა, და კაცობრივისა ქცევისა, და ჩუეულებისა გარეგანი უსჯულოებაი. რომლისათვის ამას განვასაზღვრებთ: რომელნიცა მოაქამდე ესრეთ კურთხეულნი ყოფილ არიან და გარდასრულ არიან, იგინი შენდობილ არიან უმეცრებისათვიის; ხოლო უკუეთუ აწ სადმე იპოვნენ ვინმე ეგევითარნი, იგინი სჯულიერად ცოლ-ქმრად ნუმცა შერაცხილ არიან. ამიერითგან კულა ნუღარამცა ვისგანმცა კადრებულ არს ქმნაი ამისი. და უკუეთუ იქმნას სადა, ოთხნი იგი კურთხეულნი და ორნი მაკურთხეველნი მათნი ხუცესნი, _ ექუესნივე განიკანონნენ. [18] მერმეცა ღმრთის-მოძაგებულისა მის და ღმრთის-განმამწარებელისა, ცოდვათა-უბილწესისა საძაგელებისა სოდომელთაისა, რომლისაი არა უწყით, თუ ვითარ შეეთვისა იგი უბადრუკსა ამას ნათესავსა და სრულიად განაშორნა და უცხო-ყვნა ღმრთისაგან, ვიეთთანაცა პოა თავისა მისადრეკელი. ამას განვასაზღვრებთ სიტყვითა ღმრთისაითა და სამოციქულოითა ხმითა და მამობრივითა განჩინებითა: დაღათუ მრავალგზის ქმნილ არიან მრავალთა ნათესავთა მიერ მრავალნი და რიცხვისა მძლენი ცოდვანი, ვითარ იგი: მტერობანი, შურნი, სიძულილნი, კაცისკლვანი, მრუშებანი, ცრუ-ფიცებანი და უკუანაისკნელი და თავი ყოველთა ბოროტთაი _ კერპთ-მსახურებაი, და თაყუანისცემისა შეცვალებაი დამბადებელისაგან დაბადებულთა მიმართ. გარნა, არცა-ერთისა მათგანისათვის აღძრულ არს აღუძრველი იგი, ვითარცა თვით იტყოდა აბრაჰამის მიმართ, ვითარმედ ღაღადებაი სოდომისა და გომორისაი მოიწია ჩემდა და გარდამოვხედ ხილვად, უკუეთუ ღაღადებისაებრ მათისა არიან საქმენი მათნი; რომლისა შემდგომად იხილეთ თუ რაი იქმნების, და თუ ვითარ ნივთნი ესე სამსახუროდ კაცთათვის დაბადებულნი ღმრთისაგან, წინაუკუმო ბუნებისა თვისისა, შესცვალებენ ბუნებითსა ძალსა თვისსა, და უცხოისა ცოდვისა აღსახოცელად უცხოსა მოიპოებენ მოქმედებასა. რამეთუ მარადის აღმართ მოძრავი და სუბუქი ბუნებაი ეთერისა ცეცხლისაი, ვითარცა ზრქელი რაიმე და მძიმე, დაღმართ ჰყოფს დამოდინებასა და, სახედ მძაფრისა წვიმისა, საშინელებით მჩქეფროის აღრეული წუნწუბასა თანა, მრისხანედ განსალევნელად უკეთურთა მათ სიბილწეთა მრავლითა კაცთა. ხოლო წულილი და თხელი უფერული ბუნებაი ჰაერისაი, მიზეზი ცხოველთა აღმოფშვინვისაი და სიცოცხლისაი, სიზრქედ ალმურისა ხშირისა, და ფერად ხელით საძიებელისა ბნელისად, და შემაშთობელად კუამლად, სასწაულად რისხვისად, შესცვალებს თავსა თვისსა მათ ზედა. ამათ თანა ქუეყანაი, მყარი და მტკიცე დამტვირთველი სიმძიმესა მას ზედა მდებარეთა გუამთასა, ვერღარა იტვირთავს სიმედგრესა ბილწებათა მათთასა, არამედ პირველად შესძრავს საფუძველთა თვისთა და სიღრმით იატაკთა თვისთაით აღმომდუღარე, ჰაერად აღმოიხუამს სიღრმეთა საფუძველისა მათისა სიმტკიცეთასა; და მიწად გარდამოიხუამს სიმაღლეთა გოდოლ-ტაძრებისა მათისა სიმაგრეთასა. მერმე განაღებს ვიდრე მუნ-ჟამადმდე განუღებელსა პირსა და თანად-ქალაქებითურთ და სახლებით შთანთქამს არღარა კაცებსა, არამედ დამწურებსა რასმე ძუალებსა, და ოდესმე ყოფილთა კაცთა საწყალობელსა ნეშტებსა. ხოლო წყალი იგიცა უცხოდ იხილვების შეცვალებულად მათთვის და არღარა საშუებელად და სახმრად, არამედ, სხუათა ნივთთაგან დაშთომილისა ნეშტისა მათისა აღსახოცელად პირსა ზედა მათეულისა ქუეყანისა, უფროისღა საფლავ მათდა ქმნილისა ჯოჯოხეთისა, იხილვების მოდინებულად, ეგოდენ შეცვალებული სხუათა წყალთაგან ბუნებითა, რაოდენ იგინი სხუათა კაცთა ჰმატდეს ბილწებისა გარდარეულებითა. ამან უსჯულოებამან ასურასტანელთა იგი უმრავლესთა ნაწილთა ქუეყანისათა დამპყრობელი მეფობაი ტყუედ წარუქცია სპარსთა და მიდთა და სრულიად აღმოჰფხურა ქუეყანით სახსენებელი, არა ხოლო მეფე და მძლავრი, არამედ კაც-ყოფისაცა მათისაი. ამან ცოდვამან დიდი იგი და ყოვლით-კერძო ყოვლისა ქუეყანისაით ხმა-განსმენილი ნათესავი სომეხთაი, მეფობითურთ და მთავრობით მათით, არა ოდენ დაამდაბლა და დაამხუა, არამედ სრულიად აღიღო კაცთაგან სახელი მათი, რომელთაი ვერვინ პოოს დღეს ერთიცა მეფე ანუ მთავარი, მქონებელი დაუმონებელისა თავისუფლებისაი, დაღათუ ყოველნიცა ვინ პირი მიწისაი მოიხილოს. ამან ბილწებამან სპარსთა იგი მაღალი, და მარადის ჰრომთა მეფობისა მხდომა-ფლობაი, მხეცის ბუნებათა ვიეთმე კაცთა ავაზაკურითა ზედა-მოსლვითა, მიწადმდე დამდაბლებულყო, და ვიდრე მოაქამდე მძლავრებისა მათისა მორჩილ ყო. ესე არა უყწით, თუ ვინაი უკეთურებით შემოეხრწნა მოქალაქობასა ქრისტეს მოსახელისაცა ერისასა, რამეთუ რაი ზიარებაი იყო ბელიარისი ქრისტეს-თანა და, ხელსა უცხო თესლთასა მიცემით დასასრულ მახვილისა მათისა ქმნითა, ნეშტნი ოდენღა დამიტევნა ისრახლისანი, რომელნი უკუეთუ ვეგნეთ-ღა მასვე უკეთურებასა ზედა, ოი ჩემდა, დავიდუმო ძნელ-სიტყუაი, რომელი ყოველთადა ცხად არს, დაღაცათუ ჩუენ ვჰრიდოთ. ამისთვის ვამცნებთ ყოველსა დიდსა და მცირესა, მდიდარსა და გლახაკსა, მეფესა და მთავარსა, აზნაურსა და მდაბიორსა, მღდელთა და უმღდელოთა, მოწესეთა და ერისკაცთა, ბერთა და ჭაბუკთა, და შუა-კაცთა ყოველსა პატივსა და ყოველსა წესსა და ყოველსა ჰასაკსა განყენებად ამის ვნებისა უფროის-ღა საძაგელისა ბილწებისა. და ესრეთ დაუმტიცებთ, სახელითა უფლისა ჩუენისა იესუ ქრისტესითა: ყოველმან სულმან ქრისტეანემან მართლმადიდებელმან, ამათ სიტყუათა მსმენელმან, რომელმან შემდგომად ამის ძეგლისა წარკითხვისა, არა იჯმნას ბილწისა მის სოდომურისა ცოდვისაგან და, არა ხოლო საქმით ქმნისა მისისა, არამედ რეცა ლაღობით ფერებისა და სიტყვით თქუმისა, რათაცა სამისოთა და მისთა დამსახველთა სიტყუათა და საქმეთაგან, უეჭუელად მოიწიოს მის ზედა ამას უკუე საწუთოსა საშინელი რაიმე და ცოცხლივ ჯოჯოხეთად შთამხდელი რისხვაი, მსგავსად წუნწუბასა-თანა აღრეულისაი მის სოდომელთა ცეცხლისაი. ხოლო მუნ-იგი მიმთუალველ ექმნეს მას, რომელი ვალს წინაშე პირსა უფლისასა და შესწუვავს გარემოის მისსა მტერთა მისთა, ვინაითგან სიყუარული ხორცთაი მტერობაი არს ღმრთისაი. და რომელმან განხრწნას ტაძარი ღმრთისაი, განხრწნეს იგიცა ღმერთმან, და ამას თანა და ჩუენგან, უღირსთა მონათა საღმრთოისა მონებისა ღირს-ქმნულთაისა, Kი ჩუენდა, არღარა კურთხევაი, არამედ კდემაი და მხილებაი დაიმკვიდროს საუკუნოი. [19] ხოლო ვინაითგან მიზეზად ურთიერთას პატივით თაყუანის-ცემისა ჩუენ შორის მყოფი ხატებაი ღმრთისაი აღსაარებულ და ქადაგებულ არს დიდთა მოძღუართა და მამათა ჩუენთაგან, ცხად არს, ვითარმედ თაყუანის მცემელი ხატისა ღმრთისაი ღმერთსა თაყვანის-სცემს მის მიერ, მაგინებელიცა სადმე ხატისა ღმრთისაი ღმერთსა აგინებს უეჭუელად, ვითარცა წმიდათა შორის დიდი ბასილი ესრეთ დასწერს ამას. ამისთვის განვასაზღვრებთ, რაითა ესეცა ღმრთის-შემაწუხებელი და ღმრთისა შეურაცხისმყოფელი ცოდვაი სრულიად მოისპოს ყოვლისაგან ენისა და ნათესავისა ჩუენისა. და რომელმან ამიერითგან შეაგინოს-ღა სული, გონებაი და პირი თვისი უსახურითა გინებითა, ზემოწერილისა ამის თანამდებ იყოს იგიცა განკანონებისა. მეფესა დავითს მონაზონი არსენი ამათდა მომართ რასა იტყვი, რომელსა ჰსიბრძნის ჰმოყუარებ შენ უფროისად ბრწყინვალეო თუალო ყოვლისა სოფლისა მეფეთა ერთგუამობისაო! რომელი ეგე ჰაეროვან ხარ, ვითარცა სამყაროი ხილულისა სოფლისა შორის; საჩინო, ვითარცა მზე ვარსკულავთა შორის; ბრწყინვალე, ვითარცა ეთერი ნივთთა შორის; ნათლის-ფერ, ვითარცა ელვაი ღრუბელთა შორის; ცისკროვან, ვითარცა აღმოსავალი კერძოთა შორის; ტკბილ, ვითარცა არე ჟამთა შორის; ღმრთის სახე, ვითარცა სიყუარული სათნოებათა შორის; გულის სათქუმელ, ვითარცა ოქროი მიწათა შორის; ელვარე, ვითარცა ვიაკინთი ქვათა შორის; მაღალ, ვითარცა ფინიკი ნერგთა შორის; შუენიერ, ვითარცა ვარდი ყუავილთა შორის; აღმატებულ, ვითარცა სამოთხე ქუეყანისა შორის; ძლიერ, ვითარცა ლომი მხეცთა შორის; მტკიცე, ვითარცა ანდამატი განუკუეთელთა შორის; სახელგანთქმულ, ვითარცა ნებროთ გმირთა შორის; ახოვან, ვითარცა ისო წინა მბრძოლთა შორის; მოშურნე ვითარცა ფინეზ მღდელთა შორის; მხნე, ვითარცა სამფსონ მსაჯულთა შორის; უბრძოლელ, ვითარცა აქილლევ ელლენთა შორის; ბრძენ, ვითარცა სოლომონ მეფეთა შორის; მშვიდ, ვითარცა დავით ცხებულთა შორის; შურის-მეძიებელ, ვითარცა იოსია შარავანდედთა შორის; უზარო, ვითარცა მაკედონელი მფლობელთა შორის; განმადიდებელ ფლობისა, ვითარცა ავღვისტოს კეისართა შორის; კაცთმოყუარე, ვითარცა ჩემი იესუ ღმერთთა შორის; ბუნებით ღმერთი, მადლით ღმერთ-ქმნულთა შორის; მხურვალე, ვითარცა პეტრე მოწაფეთა შორის; საყუარელ, ვითარცა იოვანე მეგობართა შორის; მკვირცხლ, ვითარცა პავლე მოციქულთა შორის; სახის-დასაბამ უცთომელისა ქრისტეანობისა, ვითარცა დიდი კოსტანტინე თვითმპყრობელთა შორის; სიმტკიცე კეთილად მსახურებისა, ვითარცა თევდოსი სკიპტრის მპყრობელთა შორის; სათნო უჩანან ესენი მყუდროებასა შენსა; განსუენებულ არსა ამათ ზედა სიბოროტისა სულთაი მდევნელი დავითიანი სული შენი, რომელნი ესე აწ ძღუნად მოგართუნა შენ მწყობრმან შენთა ამათ ნაზირეველთა სიმრავლისამან, რაითა შენ მიართუნე ესენი ღმერთსა და მოწყალე ჰყო ამათ მიერ წყალობის მოყუარე უფალი, რომელ მოსწრაფებით შემოკრებაი უბრძანე შენ, და დიდისა ამის და ღმრთისა სათნოისა წარმართებისა თანა შუამდგომელად ღმრთისა მიმართ მოიგენ, ვითარცა საკუთარნი მონანი, რაითა რომელიმე ღმრთისა სახისა მღდელთ-მთავრობისა მიერ მახლობელ ექმნებოდის შენთვის ღმერთსა; ხოლო რომელიმე მღდელთ-შუენიერითა მეოხებითა შეესაკუთრებოდის დამბადებელსა; სხუასა სულთქუმანი მოაქუნდენ, სხუასა განდნობაი ცრემლითა, სხუასა ღამე-ყოველობითნი მღვიძარებანი, სხუასა ხმელ-სარეცლობაი, სხუასა რაითურთით არარას ქონებაი კეისრისასა ყოველსავე ღმრთისასა, მხოლოდ ხორცთა ოდენ და მათცა მარხვითა განლეულთაი; სხუასა სიტყუაი, დაღათუ მდაბალი და უნდოი, გარნა არავე უერმოი, არცა უმუსიკელოი მომზიდველ ყოფად სმენისა, ამის თანა შემსგავსებულიცა ძალისაი, ყოველთა ლიტანიობაი, ყოველთა ვედრებაი, ყოველთა ერთხმობაი; ვითარმედ დავით კეთილად მსახურისა და ღმრთივდაცვულისა მეფისა ჩუენისა მრავალმცა არიან წელიწადნი. [მოსახსენებელნი] კეთილად მსახურისა და ღმრთივ-დაცვულისა მეფისა ჩუენისა გიორგი მეფეთა მეფისა და ყოვლისა აღმოსავალისა და დასავალისა კესაროსისა, მრავალმცა არიან წელნი. კეთილად მსახურისა და ღმრთის-მოყუარისა დედოფლისა ჩუენისა მართა ავღვისტინაისნი, მრავალმცა არიან წელნი. დავით ღმრთის-მსახურისა და ღმრთივ-დაცვულისა მეფისა ჩუენისა აფხაზთა და ქართველთა, რანთა და კახთა თვითმპყრობელისა, მრავალმცა არიან წელნი. წმიდისა დედოფლისა და ღმრთივ-სულიერისა დედისა ჩუენისა, მარიამ მონაზონისა, საუკუნომცა არს ხსენებაი. იოვანე წმიდისა მთავარეპისკოპოსისა, ჩუენისა კათოლიკოსისა და ყოვლისა საქართველოისა ყოვლად ღირსისა მამათმთავრისა, მრავალმცა არიან წელნი. წმიდისა ბერისა და სულიერისა მამის ჩუენისა ევსტრატი მონაზონისა, მრავალმცა... ღირსისა მეუფისა ჩუენისა და თუალად წმიდისა ამის კრებისა ცნობილისა გიორგი მონაზონისა და მწიგნობართა უხუცესისა, მრავალმცა... ყოვლად ღირსთა კრებისა ამის ყოველთა მამათა მღდელთმთავართა, მღდელთა და მონაზონთა, მრავალმცაა... სჯულიერისა მოღუაწისა არსენი მონაზონისა კალიპოსელისა, მრავალმცა... ყოველნიმცა მართლმადიდებელნი კურთხეულ არიან, ყოველნი მწვალებელნი შეჩუენებულ არიან. კეთილად მსახურთა და მართლმადიდბელთა პირველ აღსრულებულთა სანატრელთა მეფეთა ჩუენთა, საუკუნომცა არს ხსენებაი და კურთხევაი მათი. სანეტრელთა და წმიდათა კათოლიკოსთა და ნეტართა მღდელთმთავართა და მღდელთა, საუკუნომცა... საუკუნოისა ნეტარებისა ღირსთა და დიდთა მნათობთა ჩუენთა ეფთვიმი და გიორგი მთაწმიდელთაი, საუკონომცა... ღირსთა მამათა ჩუენთა დავით ტბელისა და სტეფანე სანანოის ძისაი, საუკუნომცა... დაუსრულებელისა ნეტარებისა მკვიდრთა, ბერთა ჩუენთა, საბა სულაის ძისა და ანტონი ტბელისა და ეფრემ მცირაისაი [და არსენი მონაზონისა იყალთელისაი] საუკუნოი... ღირსებით მოხსენებულთა მამათა, ეფთვიმი გრძელისა, იოვანე რეხუეს ძისაი შვილითურთ, მიქელ ჭუაისაი და გიორგი ბერისაი საუკუნომცა... კუალადცა ვიტყვით:: ყოველნიმცა მწვალებელნი შეჩუენებულ არიან. ყოველნიმცა მართლმადიდებელნი კურთხეულ არიან. ყოველთა მართლმადიდებელთა წელნიმცა მრავალ არიან. ყოველთა მართლმადიდებელთა საუკუნომცა არს ხსენებაი. ყოველნი მწვალებელნი საუკუნოდმცა შეჩუენებულ არიან. ყოველთა მწვალებელთა, საუკუნომცა არს წყევაი და დაუსრულებელი შეჩუენებაი.