მოხსენებითი ბარათი

მის უწმიდესობას და უნეტარესობას სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქს ილია II-ს
მანგლისისა და წალკის ეპარქიის მმართველის, საქართველოს საპატრიაქოსთან შექმნილი საქართველოს რეალური ისტორიის დამდგენი მუდმივმოქმედი კომისიის თავჯდომარის მიტროპოლიტ ანანია ჯაფარიძის
მოხსენებითი ბარათი

თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, ვითხოვ კურთხევასა და შენდობას ამ ბარათის მოწერისათვის.
საქმე შეეხება ჩვენი წმიდა ეკლესიისა და ერის მთლიანობისათვის საშიშ საისტორიოგრაფიო-იდეოლოგიურ მიმართულებას. მიმაჩნია, რომ ამის არ მოხსენება და დაფარვა დიდი დანაშაული იქნებოდა ჩემი მხრიდან. ამ თემის ირგვლივ მე ინტენსიურად ვმუშაობ და დამიგროვდა მრავალი ფაქტობრივი მასალა.
მოგახსნებთ ჩვენი ეკლესიის იურისდიქციის საზღვრების შესახებ საისტორიო მეცნიერებაში გაბატონებულ თვალსაზრისს:
ამჟამინდელი ოფიციალური ისტორიოგრაფიის მიხედვით _
1) დასავლეთ საქართველო 500 წლის მანძილზე IV-IX საუკუნეებში იმყოფებოდა კონსტანტინოპოლის იურისდიქციაში და ის თითქოს, მხოლოდ X საუკუნიდან დაიქვემდებარა ქართულმა ეკლესიამ. შესაბამისად, თითქოსდა, მხოლოდ X საუკუნიდან გავრცელდა დასავლეთ საქართველოში ქართული ენა და კულტურა, მოხდა იქაური მოსახლეობის `ქართიზაცია~ ანუ `გაქართველება~ (ეს მოსაზრება ასახულია `პრავასლავნაია ენციკლოპედიაში~).
2) აღმოსავლეთ საქართველოში, კერძოდ, კახეთის რეგიონის დიდი ნაწილი (მათ შორის ბოდბე, გურჯაანი, დავით გარეჯას მონსტრები და სხვა) თითქოსდა, თავდაპირველად შედიოდა ალბანეთში, ალბანეთის საკათალიკოსოს იურისდიქციაში და მხოლოდ წმიდა ნინოს დროს, თანამედროვე ავტორების სიტყვით, `პროზელიტურმა ქართულმა ეკლესიამ~ გააქართველა ეს ალბანური ქვეყანა (ე.ი. კახეთის დიდი ნაწილი). გადააქცია ქართული ეკლესიის ნაწილად და გააქართველა ეს მხარე (ეს მოსაზრება ასახულია `პრავასლავნაია ენციკლოპედიას~ შესაბამის რუკაზე, რომელიც თან ერთვის ამ წერილს).
3) მიიჩნევა, რომ სამხრეთ საქართველო _ მათ შორის ქვემო ქართლი, ტაო და კლარჯეთი თავდაპირველად დასახლებული იყო სომხური მოსახლეობით, რომელსაც, თითქოსდა, ქართულმა ეკლესიამ მიაღებინა ქალკედონიტური აღმსარებლობა და ამით მოახდინა ამ ეთნიკური სომხების `გაქართველება~. ამ მოსაზრებას ავითარებდნენ ჩვენი ერის თანამედროვე ფილოლოგ-ისტორიკოსებიც კი.
4) მიიჩნევა, რომ აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთი თავდაპირველად დასახლებული იყო ჩეჩნურ-ვაინახური ტომებით, რომელნიც ეკლესიამ `გააქართველა~ (`ქართიზაციის~ შესახებ მოსაზრება ქართულ ენციკლოპედიაშიცაა ასახული).
მაშასადამე, თანამედროვე ისტორიოგრაფიის მიხედვით, თავდაპირველად არსებობდა მცირე ზომის `ქართლის ეკლესია~, რომელიც თანდათან შეიჭრა უცხო იურისდიქციებში და შედეგად: კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს, ალბანეთისა და სომხეთის საკათალიკოსოებს ჩამოაჭრა რეგიონები.
ეს მოსაზრება ქართული ეკლესიის პროზელიტიზმის შესახებ ჩამოყალიბდა XX საუკუნის დასაწყისში და საისტორიო მეცნიერებაში გაბატონებული სახე მიიღო საბჭოთა ეპოქაში.
ამჟამად, მიიჩნევა, რომ ესაა უეჭველი სამეცნიერო ჭეშმარიტება და მის შესაბამისადაა დაწერილი უკლებლივ ყველა სამეცნიერო-სასწავლო სახელმძღვანელო. ეს მოსაზრება ასახულია ენციკლოპედიებშიც (მაგალითად `პრავასლავნაია ენციკლოპედიაში~, ასევე, `ქართულ საბჭოთა ენციკლოპედიაში~).
ამჟამადაც, რაც საგანგაშოა, ზემოთაღნიშნული თვალსაზრისით (ქართული ეკლესიის პროზელიტიზმის შესახებ) იწერება ეკლესიის სახელითა და ეკლესიის ეგიდით ოფიციალურად გამოცემული წიგნები (მათ შორის ინგლისურენოვანიც). როგორც ვთქვით, ესაა ახალი, XX საუკუნის თვალსაზრისი.
იქამდე, უძველესი ხანიდან XIX-XX საუკუნემდე ჩვენი საეკლესიო და ეროვნული ისტორიოგრაფია, მემატიანეები, ჩვენი ეკლესიის წმიდა მამები საუკუნეთა მანძილზე ავითარებდნენ სულ სხვა შეხედულებებს, რაც კარგადაა ასახული რუის-ურბნისის კრების ძეგლისწერაში, რომელიც წერს _ წმიდა ნინომ მოაქცია `ყოველი სავსება ყოვლისა ქართველთა ნათესავისა~ (`დიდი სჯულისკანონი~, 1975, გვ. 546), ხოლო წმიდა ანდრია მოციქულმა სახარება იქადაგა `ყოველსა ქვეყანასა საქართველოისასა~ (იქვე, გვ. 545).
ჩვენი ეკლესიის წმიდა მამების მიერ საუკუნეთა მანძილზე მიიჩნეოდა, რომ ისტორიული საქართველოს მოსახლეობა, ანუ მთელი ქართველი ერი მოაქცია წმიდა ნინომ, ამიტომაც მას ტროპარი `ქართველთა განმანათლებელს~, ხოლო კონდაკი `ქართველი ერის წინამძღვარს~ უწოდებს _ IV საუკუნიდანვე დასავლეთ საქართველო იყო მცხეთის იურისდიქციაში, ისევე, როგორც მთელი ქართული მიწა-წყალი ისტორიულ საქართველოში.
ამჟამად, აფხაზი საეკლესიო სეპარატისტები (რომლის იდეოლოგის მღვდელმონაზონ ნ. დბარის წიგნიც თან ახლავს ამ წერილს), აღნიშნულ თეორიას ქართული ეკლესიის პროზელიტიზმის შესახებ, საფუძვლად უდებენ თავიანთ სეპარატისტულ საეკლესიო თეორიებს და რის დასასაბუთებლადაც იყენებენ `პრავასლავნაია ენციკლოპედიაში~ დაბეჭდილ ქართველი ავტორების სტატიებსაც, მათ გარდა სხვა რეგიონალური საეკლესიო სეპარატისტებიც, თუ არას ვიტყვით აზერბაიჯანელი მხარის პრეტენზიების შესახებ დავით-გარეჯისა და საინგილოს ეკლესია-მონასტრების მიმართ და ა.შ.
ამასთან დაკავშირებით, რათა ეს სეპარატიზმი კიდევ უფრო არ გამწვავდეს და არ მიიღოს სერიოზული სახე, რათა ჩვენმა ახალმა ისტორიკოსებმა თვით საეკლესიო გამომცემლობების მეშვეობით არ გაავრცელონ ეს ანტიეკლესიური თეორია, ალბათ, კარგი იქნებოდა თუ წმიდა სინოდი თქვენი უწმიდესობის კურთხევით მიიღებდა ისეთ დადგენილებას, როგორიც იქნა მიღებული ქართული ენის მიმართ. მისსივე იდენტურად იქნებ მიგვეღო ასეთი სახის დადგენილება:

წმიდა სინოდი ადგენს _

რუის-ურბნისის კრების წმიდა მამების ცნობით ისტორიული საქართველოს ყველა კუთხე დაარსებისთანავე იმყოფებოდა საქარველოს ეკლესიის იურისდიქციაში, განსაკუთრებით კი წმიდა ნინოსა და მეფე მირიანის დროიდან, რაც ჩვენი ეკლესია გადაიქცა ეროვნულ ეკლესიად, `ძეგლისწერაში~ ნათქვამია _ წმიდა ანდრია პირვლეწოდებულმა იქადაგა `ყოველსა ქვეყანასა საქართველოისასა~, ხოლო წმიდა ნინომ მოაქცია `ყოველი სავსება ყოველთა ქართველთა ნათესავისა~ (დიდი სჯულისკანონი, 1975, გვ. 545-546). ამიტომაც ეწოდება წმიდა ნინოს მის ტროპარში `ქართველთა განმანათლებელი~, ხოლო კონდაკში `ქართველი ერის წინამძღოლი~.
ივ. ჯავახიშივილიც აღნიშნავს `საქართველოს ეკლესიის წმიდა მამებს, ძველ ქართველ სახელოვან მეცნიერებსა და მთელ ქართველ ერს XIX საუკუნემდე შესისხლხორცებული ჰქონდათ შემეცნება, რომ წმიდა ანდრია და წმიდა ნინო ყოველთა ქართველთა საერთო მოციქულნი და განმანათლებელნი იყვნენ, საერთო ქართული ეკლესიის დამაარსებელნი~ (ივ. ჯავახიშვილი, თხზ. ტ. III, გვ. 340).
XX საუკუნეში, ათეიზმის ეპოქაში, შეიცვალა და გაყალბდა საისტორიო შეხედულება საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციის საზღვრების შესასებ, ისე წარმოადგინეს, თითქოსდა, დასავლეთ საქართველო IV-IX საუკუნეებში, 500 წლის მანძილზე, არ იყო ქართული ეკლესიის იურისდიქციაში და ასევე სხვა ზოგიერთი ისტორიული რეგიონიც.
დაუშვებელია ისტორიის გაყალბება, დასავლეთ საქართველოსა და სხვა რეგიონების უცხო საპატრიარქოთა იურისდიქციაში წარმოდგენა, რომელსაც საფუძველი დაედო XX საუკუნეში (ათეიზმის ეპოქაში), ერის გათიშვისა და ქვეყნის მთლიანობის დარღვევის მიზნით.

ვითხოვ თქვენს კურთხევას