17-დან 20 მაისის ჩათვლით საქართველოს ეკლესიის დელეგაცია მისი უწმინდესის ხელმძღვანელობით კონსტანტინეპოლის საპატრიარქოს სტუმრობდა. მსოფლიო საპატრიარქო ოფიციალურად მილანის ედიქტის საიუბილეო თარიღს აღნიშნავდა, თუმცა ილია მეორემ და ბართლომეოს პირველმა აფხაზეთის ეკლესიის საკითხზე იმსჯელეს.
თუ რა გზები დასახეს საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქმა და დელეგაციის წევრებმა ოკუპირებულ ტერიტორიაზე არსებული პრობლემის შესახებ, როგორია რუსეთის პოზიცია აღნიშნულ თემასთან დაკავშირებით და რა ვითარებაა ოკუპირებულ ტერიტორიაზე, ამის შესახებ „ამბიონს“ მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე ესაუბრა:
„2013 წელს ქრისტიანობისათვის დიდი თარიღი შესრულდა. 313 წელს, 1700 წლის წინ იმპერატორმა კონსტანტინემ გამოსცა მილანის ედიქტი, ანუ ეს გახლავთ შეწყნარება ქრისტიანებისა. მანამდე რომის იმპერიაში ქრისტიანობა ძალზე იდევნებოდა. მილანის ედიქტის ამ დადგენილების შედეგად ქრისტიანობა მიიღეს, როგორც ერთ–ერთი თანაბარუფლებიანი სარწმუნოება რომის იმპერიაში. ეს უდიდესი გამარჯვება იყო ქრისტიანობისა. ქრისტიანობა აღარ იდევნებოდა და იმის გამო, რომ რომის იმპერიის მოსახლეობის დიდი ნაწილი ქრისტიანი იყო, ბუნებრივია, ქრისტიანობამ გაიმარჯვა მთელ რომის იმპერიაში. მილანის ედიქტის წყალობით, რომის იმპერია გახდა ქრისტიანული ზესახელმწიფო.
ამ მოვლენას აღნიშნავდა მსოფლიო საპატრიარქო კონსტანტინეპოლში. შეკრებილნი იყვნენ მსოფლიოს სხვადასხვა ეკლესიის წარმომადგენლები, უმაღლესი სასულიერო იერარქები.
მოგეხსენებათ, რომ სტამბულში – კონსტანტინეპოლში მსოფლიო პატრიარქს აქვს თავისი კათედრა. ეს არის ძველი დედაქალაქები ბიზანტიისა, ძველი კონსტანტინეპოლი და განსაკუთრებით დიდი მოლოდინი იყო იმისა, რომ უწმინდესი პატრიარქი ჩაბრძანედებოდა კონსტანტინეპოლში. საქმე ის გახლავთ, რომ სწორედ ამ დღეებში გახლდათ აღდგომა რამდენიმე კვირით ადრე. ჩვენი უწმინდესის ჩაბრძანება ინება მსოფლიო პატრიარქმა, რათა კიდევ ერთხელ მიელოცა აღდგომა, ივერიის მადლი მიეტანა კონსტანტინეპოლში, მსოფლიო ეკლესიები დაელოცა ჩვენს უწმინდეს პატრიარქს. ეს იყო სიყვარულის, მეგობრობის, პატივისცემის შეხვედრა. ვიზიტი რამდენიმე დღესგაგრძელდა… იყო ლიტურგია ერთ–ერთ მთავარ ტაძარში, წირვის შემდეგ მოიხსენიეს ძველი პატრიარქები. მათ შორის გახლდათ დიმიტრიოსი- კონსტანტინეპოლის პატრიარქი, რომლის საფლავზეც ჩვენ გავედით და პანაშვიდი გადავიხადეთ. დიმიტრიოსი არის ის პატრიარქი, რომელმაც 1990 წელს კიდევ ერთხელ აღიარა საქართველოს ეკლესიის საპატრიარქო ღირსება და მისი ადგილი მსოფლიო ეკლესიათა შორის. ასე რომ, ეს იყო დიდი მოვლენა, დღესასწაული მსოფლიო ეკლესიისათვის, პატრიარქის ჩაბრძანება და ასევე, მისი დელეგაციის წევრებისათვისაც დიდი მოვლენა გახლდათ.
მეორე დღეს იყო შეხვედრა თვითონ საპატრიარქოს შენობაში. კონსტანტინეპოლის საპატრიარქოს სინოდის წევრები, თავად უწმინდესი პატრიარქი, ასევე, ჩვენი უწმინდესი და ჩვენი დელეგატები შევიკრიბეთ და ვიმსჯელეთ. საუბარი ეხებოდა, რა თქმა უნდა, სხვადასხვა მსოფლიო საეკლესიო საკითხებს, დიპტიხის დიასპორასა და ა.შ. ერთ–ერთი საკითხი გახლდათ საქართველოს ეკლესიის მთლიანობა, კიდევ ერთხელ ამის დადასტურება და აღიარება.
მსოფლიო პატრიარქმა პირველი სიტყვიდანვე ბრძანა, რომ მსოფლიო საპატრიარქო უსიტყვოდ აღიარებს, აფხაზეთი შედის საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციაში, რაც უეჭველია და მათ არასდროს ეჭვი არ შეპარვიათ და არც შეეპარებათ, მაგრამ პრობლემას ქმნის ის გარემოება, რომ ზოგიერთი პირი ჩადის კონსტანტინეპოლში და ითხოვს, საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციაში მყოფი აფხაზეთი გადავიდეს კონსტანტინეპოლის იურისდიქციაში. თავად პატრიარქმა ბრძანა, რომ ეს მიუღებელია.
ჩვენმა უწმინდესმა პატრიარქმა, ჩვენმა დელეგაციის წევრებმა დასახეს გზები და მეთოდები, თუ რა არის საჭირო იმისათვის, რათა აფხაზეთში მცხოვრებ მართლმადიდებელ ქრისტიანებს მიექცეს ისეთი ყურადღება, როგორიც აქამდეც ექცეოდა, რა თქმა უნდა, ჩვენი ეკლესიის მხრიდან და შემდგომ კიდევ სხვა გზები დაისახა ამისთვის.
ერთ–ერთი გზა გახლავთ ის, რომუწმინდესმა ილია მეორემ ბრძანა, რომ აფხაზეთში დანიშნავს თავის ქორეპისკოპოსს, რომელიც იქნება მცოდნე იქაური ზნე–ჩვეულებისა, იქაური ადგილისა და გარემოსი, ეყოლება მრავალი ნაცნობი, მეგობარი, იმიტომ რომ, მოგეხსენებათ, როდესაც 300 000 ჩვენი მართლმადიდებელი ქრისტიანი გამოაძევეს იქიდან და ბევრი დახოცეს, ეს იყო ძალზე რთული მოვლენა, ტრაგედია ჩვენი ერისა და მართლმადიდებლობისათვის, ჩვენი მოსახლეობის გენოციდი იყო აფხაზეთში. ამის შემდგომ ვითარება შეიცვალა, მაგრამ იქ მართლმადიდებლები დარჩნენ, რომლებსაც ჩვენ ვაქცევთ ყურადღებას. ლტოლვილთა შორის ბევრი მათგანი გახდა სასულიერო პირი, მათშორის, ზოგიერთი ეპისკოპოსია. ასე რომ, უწმინდესი თავად გადაწყვეტს, თუ ვინ უნდა იყოს იქ, რადგან იმ ხალხის ტანჯვა და ტრაგედია ზოგიერთმა ჩვენმა ეპისკოპოსმა, სასულიერო პირმა, მონაზონმა პირადად გადაიტანა.
ზუსტი თარიღი უცნობია ჩემთვის, როდის შევა ქართველი სამღვდელოება აფხაზეთში. როგორც უწმინდესმა ბრძანა, შემზადდება შესაბამისი პირობებიდა შემდეგ დანიშნავს ქორეპისკოპოსს.
რუსეთის ეკლესიას თავისი პოზიცია გააჩნია ამ ყოველივეს მიმართ და ჩვენ ეს უნდა ვთქვათ. რუსეთის ეკლესიის წმინდა სინოდმა, როგორც ცნობილია, ბოლო დროს, როცა ცხინვალის ომი იყო და ძალზე რთული ვითარება გახლდათ, განაცხადა, რომ რუსეთის სინოდი კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ აფხაზეთი შედის საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციაში. რუსეთი აღიარებს, რომ აფხაზეთი საქართველოს იურისდიქციაში შედის, მაგრამ, რა თქმა უნდა, მათ თავიანთი პოზიცია აქვთ და მდგომარეობა უფრო მეტად გაართულა იმან, რომ აფხაზეთში არის განხეთქილებაში მყოფი ჯგუფი, რომელიც სწორედ კონსტანტინეპოლში ამრუდებს ჩვენი ეკლესიისა და ურთიერთობის სურათს. ეს ჯგუფი არის დოროთე დბარის მიერ ჩამოყალიბებული. დბარი გახლავთ არქიმანდრიტი. კონსტანტინეპოლის ერთ–ერთი მიტროპოლიტი ბრძანებდა, რომ ის აუცილებლად უნდა განიკვეთოს ეკლესიიდან, როგორც მწვალებელი. დოროთე დბარი აცხადებს, რომ მან აღადგინა აფხაზეთში დამოუკიდებელი ეკლესია, სამიტროპოლიტო ოლქი და მისი მეთაურია. მას მიაჩნია, რომ დიდი საეკლესიო იერარქია. ეს გახლავთ დბარის ჯგუფი, სეპარატისტებისა თუ მწვალებლების ჯგუფია, რომლებიც აფხაზეთშია მოკალათებული და ძალზედ დიდ გავლენას ახდენ, რადგან როგორც ჩანს, მას ეხმარება არა რუსული მთავრობა, არამედ დიდი რუსული, ასევე, აფხაზეთის სეპარატისტული სამთავრობო წრეები. აქვთ დიდი გავლენა, თანხები და ავრცელებენ არასწორ ლიტერატურას მთელ მსოფლიოში. რა ტერიტორიებიც დროებით დავკარგეთ, უნდათ, რომ სულიერადაც, ეკლესიურადაც დაკარგოს საქართველომ, ანუ მიმდინარეობს დიდი ომი საქართველოსთვის.
მსოფლიო საპატრიარქომ გასაგებად უთხრა დბარს, რომ მსოფლიო საპატრიარქო აღიარებს, აფხაზეთი საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციაშია, ანუ მიუთითა, რომ მათი მცდელობა არასწორია.
ჩვენი ეკლესია მოწყალე და შემწყნარებელია მათ მიმართ. ვფიქრობთ, რომ როგორც დბარი, ისევე ასეთი სხვა პირები მოინანიებენ თავიანთ ცოდვას და დაუბრუნდებიან დედაეკლესიის წიაღს. დედაეკლესია არის საქართველოს ეკლესია. ზოგიერთი მათგანი გამოვიდა ჩვენი ეკლესიის წიაღიდან. ჩვენი ეკლესიის წიაღის წევრები არიან სულიერი შვილები. მართალია, როგორც კონსტანტინეპოლში აღნიშნეს,ისინი არიან მწვალებლები და განხეთქილებაში მყოფნი,მაგრამ ჩვენ იმედი გვაქვს, რომ ისინი დაუბრუნდებიან მართლმადიდებლურ ეკლესიას.
უნდა მოგახსენოთ , რომ დბარი მთელ მსოფლიო ეკლესიებში აგზავნის მიმართვებს, გაავრცელა და ავრცელებს არასწორ ინფორმაციას, თანაც ინტენსიურად და ძალზე მიზანმიმართულად, იმიტომ რომ, მას ხელს უწყობენ სამთავრობო სტრუქტურები, იქაური სეპარატისტული ხელისუფლება და როგორც ჩანს, დიდი თანხები აქვთ. კონსტანტინეპოლის საპატრიარქოში ბევრჯერ გაგზავნა ყალბი ისტორიოგრაფიული ცნობები, რომლებიც საბჭოთა ეპოქაში იყო შემუშავებული.
საერთოდ, XIX და XXსაუკუნეში საქართველოს არ ჰქონდა თავისი სახელმწიფოებრიობა . ჩვენი ხალხი არ იყო თავისუფალი, ჩვენ ვიყავით რუსეთის იმპერიის ნაწილი. თავიდან რუსეთის იმპერია ერქვა, მერე ეწოდა საბჭოთა კავშირი. რა თქმა უნდა, ეს გახლდათ ერთიანი რუსეთის იმპერია, რომელსაც სურდა, ადვილად ემართა საქართველო, ისევე, როგორც სხვა კოლონიები.
ისტორიოგრაფია იყო იდეოლოგიური მეცნიერება, ემსახურებოდა იდეოლოგიას, რომელიც “დაყავი და იბატონეს“ პოლიტიკას მისდევდა. ამიტომაც საქართველოში გავრცელდა არასწორი საისტორიო მეცნიერება არასწორი წყაროების კომენტირებისა და გააზრების შედეგად, არასწორი დებულება, თითქოს დასავლეთი საქართველო 600 წლის მანძილზე იმყოფებოდა კონსტანტინეპოლის იურისდიქციაში, არამხოლოდ სოხუმის ოლქში, არამედ ქუთაისში, ფოთში, მთელ დასავლეთ საქართველოში და როგორც საბჭოთა ისტორია ამბობს, თავის სახელმძღვანელოებში ასე წერია დღესაც. ქართული ეკლესია მცხეთიდან თითქოს გაძლიერდა, მცხეთა შეიჭრა დასავლეთ საქართველოში და იქედან კონსტანტინეპოლის კათედრალი, ბერძნული კათედრალი გააუქმა დასავლეთ საქართველოში და თითქოს გააძევა იქედან ბერძენი იერარქები. თითქოს დასავლეთ საქართველოში 600 წელი წირვა–ლოცვა ბერძნულ ენაზე იყო და მხოლოდ მეათე საუკუნის შემდეგ შეცვალა ქართულმა. ეს გახლავთ ჩვენი საისტორიო მეცნიერების, შეიძლება ითქვას -„მიღწევა“. ამას კარგად იცნობს არქმიმანდრიტი დბარი და იყენებს ჩვენს ავტორებს, ჩვენი მეცნიერების გამონათქვამებს და უთითებს იმ მწერლებში, რომლებსაც აგზავნის კონსტანტინეპოლსა და მსოფლიო ეკლესიაში, იხსენიებს ჩვენს ქართველ ავტორებს, რათა დაანახოს, რომ თავად ქართველები ამბობენ, აღიარებენ, რომ ეს იყო კონსტანტინეპოლის იურისდიქციაში 600 წლის მანძილზე.
არსებობს საეკლესიო კანონები, რომლებსაც მსოფლიო საეკლესიო კრებები ადგენენ. მესამე მსოფლიო კრების მეორე კანონში პირდაპირ გახლავთ მითითებული, რომ თუ ერთი ეკლესია მეორე ეკლესიის იურისდიქციაში იჭრება, ვალდებულია, რომ დაუბრუნდეს მდგომარეობა სტატუს-კვოს. დბარი ამბობს, რომ არათუ დღევანდელი სოხუმის ოლქი, არამედ ქუთაისიც, ფოთიც კონსტანტინეპოლის იურისდიქციის ქვეშაა და მოითხოვს, საერთოდ ეს ტერიტორია დაუბრუნდეს კვლავ კონსტანტინეპოლს.
ეს გახლავთ არასწორი თეორია. ჩვენ გვაქვს გამოკვლევები და არათუ ჩვენ, არამედ ძველი ქართული საისტორიო მეცნიერება, რუის ურბნისის კრება ამბობს, რომ დასავლეთ საქართველო იყო მუდამ საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციაში მოციქულების, წმინდა ნინოს დროიდან. ძველი მეცნიერების, ცნობილი თუ მეცხრამეტე საუკუნემდელი ავტორების ცნობით, დასავლეთ საქართველო იყო ყოველთვის ჩვენი ეკლესიის იურისდიქციაში და საბჭოთამეცნიერება არასწორია. საბჭოთა საისტორიო მეცნიერება ძირის გამომთხრელია საერთოდ საქართველოს ტერიტორიული და ეკლესიის მთლიანობისა. ამის საპასუხო ნაშრომები გვაქვს და საჭიროა მათი გამოცემა.
თავად პატრიარქმა დაავალდებულა საქართველოს უნივერსიტეტის ხელმძღვანელობა, რომ გამოსცეს შესაბამისი სახელმძღვანელოები, რუკები, რომელიც რეალობას ასახავს და ჯერჯერობით აღნიშნულ უნივერსიტეტს არაფერი გამოუცია.
აგრეთვე, საბჭოთა საისტორიო მეცნიერება ავრცელებს თვალსაზრისს და ასეა სახელმძღვანელოებში, რუკებზეც. ქართველმა თანამედროვე ავტორებმა გაიტანეს მოსაზრება, თითქოს კახეთის დიდი ნაწილი – ბოდბე, დავით გარეჯა, საინგილო, წითელი წყარო, კახეთის რეგიონი – ბოდბედან მოყოლებული შედიოდა ალბანეთის საკათალიკოსოში. ალბანეთი ერქვა აზერბაიჯანს ძველად. დღეს ალბანელები აღარ არსებობენ, მაგრამ დღევანდელი აზერბაიჯანელი მეცნიერები აცხადებენ, რომ ჩვენ ვართ მათი კულტურული მემკვიდრეებიო, ანუ სადაც ისინი ცხოვრობდნენ , ტერიტორია, რაც მათ ეკავათ, რა კულტურაც მათ ჰქონდათ, ესაა ჩვენი კულტურაო. ანუ როდესაც ჩვენი მეცნიერები ამბობენ, რომ ბოდბე იყო ალბანელების ქალაქი და დავით გარეჯა ალბანეთის საკათალიკოსოში შედიოდა, ამით ჩვენი მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ ეს აზერბაიჯანული მიწა-წყალია. თუ, ერთის მხრივ, კონსტანტინეპოლში ასეთი მდგომარეობაა, მეორეს მხრივ, აზერბაიჯანელი მეცნიერების კუთხით ასეთი ვითარებაა.
ქართული საისტორიო მეცნიერება მეოცე საუკუნეში არასწორი, ათეისტური, ანტი ქართული გახლდათ.
ამიტომაც ისინი აცხადებდნენ, რომ სამხრეთ საქართველოში სომხებს ტერიტორიები წავართვით. თითქოს ოშკი, ბანა, ხახული ქართულმა ეკლესიამ წაართვა მათ და იქ ჩვენ დავაწესეთ ქართული წირვა–ლოცვა.
საქართველოს პატრიარქმა ბრძანა, რამდენიმე ქადაგებაში მიუთითა, რომ მეოცე საუკუნის ქართული ისტორიოგრაფია არასწორია და საჭიროა ხელახლა დაიწეროს ამ პერიოდის ჭეშმარიტი, რეალური ისტორია, რათა საქართველოს არ მიადგეს დიდი განსაცდელი ამ საისტორიო მოსაზრებებით. ასევე, წმინდა სინოდმა მიიღო ორი დადგენილება ამ საკითხთან დაკავშირებით, რომ საჭიროა ახალი კვლევების გამოქვეყნება და ახალი საისტორიო მუშაობა. ასე რომ, ჩვენ უნდა დავწეროთ ძველი ქართული ისტორია, ვიხელმძღვანელოთ ლეონტი მროველიდან , რუის ურბნისის კრების მამებისაგან და ამის საფუძვლებზე ავაგოთ ჩვენი ახალი, თანამედროვე ისტორია“.