სამაჩაბლოში ე.წ. „ალანიის ეპარქიის” შესახებ
(კონფერენცია საპატრიარქოში 14.07.2018)
თქვენო უწმინდესობავ და უნეტარესობავ,
ძვირფასო მეუფენო,
ბატონებო და ქალბატონებო
2017 წლის 14 ოქტომბერს რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა ბატონმა პუტინმა გამოსცა ბრძანებულება ალანიის გაქრისტიანების 1100 წლისთავის დღესასწაულის საგანგებოდ აღნიშვნის შესახებ.
პრეზიდენტი ვ. პუტინი თავის ბრძანებულებაში იძლევა ასეთ განკარგულებას–
“ალანიის გაქრისტიანების 1100 წლისთავთან დაკავშირებით ვადგენ:
მიღებულ იქნას რუსეთის ფედერაციის მთავრობის წინადადება 2022 წელს ალანიის გაქრისტიანების 1100 წლისთავის დღესასწაულის აღნიშვნის შესახებ.
რეკომენდაცია ეძლევა რუსეთის ფედერაციის სუბიექტების სახელმწიფო ძალაუფლების ორგანოებს და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს მონაწილეობა მიიღონ ალანიის გაქრისტიანების 1100 წლისთვის დღესასწაულის მომზადებისა და ჩატარების ღონისძიებებში.
ეს ბრძანება ძალაში შედის მისი ხელმოწერის დღიდან.
რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტი ვ. პუტინი
მოსკოვი, კრემლი, 14 ოქტომბერი 2017 წ.
МОСКВА, 16 октября. /ТАСС/”.
პრეზიდენტის ამ განკარგულებით რუსეთის სახელმწიფო ორგანოები შეუდგნენ სამზადისს რათა 5 წლის შემდგ-2022 წელს დიდი ზეიმით აღინიშნოს ალანიის გაქრისტიანების 1100 წლისთავი.
მზადების მაშტაბს მიუთიტებს ისიც, რომ რუსეთის მთავრობის უმაღლესი პირები, კერძოდ ვიცე პრემიერი (ოლგა გოლოდეცი) უხელმძღვანელებს ორგკომიტეტს, რომელიც მოამზადებს ამ იუბილეს, მის მოადგილედ დანიშნულია ჩრდილო ოსეთის მეთაური ვიაჩესლავ ბიტიროვი, 26 კაციანი ორგკომიტეტის შემადგენლობაშია ეროვნებათა საქმეების ფედერალური სააგენტოს მეტაური იგორ ბარინოვი და სხვა უმაღლესი რანგის სახელმწიფო მოხელეები.
ისმის კითხა, რატომ მიანიჭა რუსეთის მთავრობამ ალანიის გაქრისტიანებას ასეთი დიდი მნიშვნელობა?
სინამდვილეში საქმე ეხება საქართველოს ოკუპირებული რეგიონის–სამაჩაბლოს ანუ სამხრეთ ოსეთის ახლა უკვე კულტურულ ანექსიას, მისი ისტორიიის სრულ გაყალბებას საერთაშორისო მასშტაბით, რადგანაც ამ დღესასწაულში მონაწილეობას მიიღებენ მსოფლიოს ყველა მართლამადიდებელი ეკლესიის ოფიციალური პირები, პატრიარქები და მღვდელმთავრები, ასევე მრავალი სახელმწიფოს დელეგაცია. მათთვის საგანგებოდ იწერება ახალი ისტორია, რომ სამხრეთ და ჩრდილო ოსეთი ისტორიულად წარმოადგენენ ერთიან ეთნოკულტურულ სივრცეს, რომელსაც ერქვა ალანია, რომელსაც გააჩნდა სახელოვანი უძველესი საქრისტიანო წარსული.
ამის შესახებ მრავალჯერ განაცხადა რუსეთის საპატრიარქოს ვლადიკავკაზისა და ალანიის ეპარქიის მმართველმა ეპისკოპოსმა ლეონიდემ. მისი სიტყვით ალანიის გაქრისტიანების 1100 წლისთავი უნდა გადაიქცეს უმნიშვნელოვანეს მოვლენად არა მხოლოდ რუსეთის ფედერაციის სუბიექტებისათვის, არამედ მართლმადიდებლური თანამეგობრობისათვისაც. მან ეს განაცხადა ფედერაური და რესპუბლიკური დონეების უმაღლეს მოხელეებთან შეხვედრისას.
დადგინდა, რომ იუბილეს არ ექნება მხოლოდ შიდასაეკლესიო ხასიათი.
ნაბრძანებია, დღესასწაულის პროგრამაში ჩაერთოს 1. ღონისძიებანი ალანიის სასულიერო პირებისა და მოღვაწეების წარმოჩენისა. 2. პროექტები მეცნიერების, კულტურისა და განათლების სფეროში. 3. სოციალური პროექტები, 4. საგამომცემლო საქმიანობა. – цитирует ТАСС епископа Владикавказского и Аланского Леонида
საიუბილეოდ გაიხსნება ჩრდილო კავკასიაში ყველაზე დიდი ტაძარი ალაქსანდრე ნეველის სახელობისა. მის კურთხევის საზეიმო წირვას დაესწრებიან მსოფლო ეკლესიების მეთაურები და უამრავი დელეგაცია სხვადასხავა ქვეყნიდან.
პრეზიდენტის მიერ გამოცემულ ბრძანებულებას რამდენიმე თვით ადრე წინ უძღოდა სამხრეთ ოსეთში რეფერენდუმის ჩატარება.
2017 წლის 9 აპრილის სამხრეთ ოსეთში ჩატარდა რეფერენდუმი, რომლის მიზანი იყო, რომ სამხრეთ ოსეთს წოდებოდა ახალი სახელი-ალანია. ამ რეფერენდუმის შედეგად სამხრეთ ოსეთს ეწოდა „სახელმწიფო ალანია”, ხოლო, უფრო ადრე, ჩრდილო ოსეთსაც ალანია უწოდეს,
რეფერენდუმის შედეგი 2017 წლის აპრილისავე თვეში სამხრეთ ოსეთისა და ჩრდილო ოსეთის მეთაურებმა აცნობეს პრეზიდენტ ვ. პუტინს და მიმარტეს თხოვნით რათა ფედერაალურ დონეზე აღნიშნულიყო ეს გამარჯვება.
რუსეთის ხელისუფლებამ გადაწყვიტა, რათა საერთაშორისო წრეებისათვის ორი ალანია წარმოჩენილიყო ვითარცა დიდი წარსულის მქონე ერთიანი ეთნოკულტურული სივრცე, ასეთმა აღიარებამ აღაფრთხოვანა სამხრეთ ოსეთის ხელმძღვანელობა, მათ მაშინვე საჯაროდ განაცხადეს:
„ისტორიული მომენტი დადგა! დროა ოსეთის ორივე ნაწილი გამთლიანდეს, ისევ ძველი ერთობა დაიბრუნოს და მთლიანად რუსეთის ეგიდის ქვეშ გავერთიანდეთ”.
მიზანშეწონილად იქნა მიჩნეული ამ იდეის მიწოდება საზოგადოებისათვის ალანიის გაქრისტიანების 1100 წლისტავის იუბილეს სახით.
პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში დოკუმენტების დამუშავების შემდეგ მიღებულ იქნა უმაღლესი თანხმობა და მიეცა შეასაბამისი მითითებები რუსეთის მტავრობას.
სამხრეთ ოსეთში აღნიშნული რეფერენდუმის ჩატარებამდე რამდნიმე ხნით ადრე ყარაჩაი-ჩერქეზეთის სახალხო კონგრესმა ოფიციალური წერილით მიმართა რუსეთის მთავრობას, რათა არ ეცნო სამხრეთ ოსეთი ალნიად. ყარაჩაი-ჩერქეზეთის სახალხო კონგრესმა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრს, სერგეი ლავროვს ოფიციალური წერილით მიმართა და სთხოვა, რომ რუსეთმა სამხრეთ ოსეთი ”ალანიად” არ ცნოს, თუ ეს საკითხი სამხრეთ ოსეთში დაგეგმილი რეფერენდუმით გადაწყდება. როგორც განცხადების ავტორები წერენ, აღნიშნული გეგმა იწვევს დასაბუთებულ შეშფოთებას, ვინაიდან ის პრინციპულად ეწინააღმდეგება ისტორიის რეალურ ფაქტებს. მათი თქმით, ისტორიულად, ალანია იყო ჩრდილო კავკასიის სახელმწიფო, რომელიც მოიცავდა ძირითადად ყარაჩაი-ჩერქეზეთსა და მის აღმოსავლეთით მდებარე ვრცელ მხარეებს. “გარდა ამისა, უკანასკნელი ერი, რომელიც “ალანის” სახელს ატარებდა, არის ყარაჩაი-ბალყარეთის ხალხი. შესაბამისად, თვითნებური და ცალმხრივი მითვისება სახელწოდებისა-”ალანია”-განიხილება, როგორც ოფიციალური პრეტენზია ისტორიულ მემკვიდრეობაზე, მომავალში შესაძლო პრეტენზიებით ჩვენი ტერიტორიის მიმართ”, “ზემოთ ჩამოთვლილი გარემოებებიდან გამომდინარე, გთხოვთ, მიიღოთ ყველა ზომა, რათა ოფიციალურმა რუსეთმა არ აღიაროს ეს ცვლილება-ნათქვამია ყარაჩაი-ჩერქეზეთის სახალხო კონგრესის ოფიციალურ წერილში.
ჩრდილოეთ კავკასიის რესპუბლიკებს შორის უკვე რამდენიმე წლის განმავლობაში მიმდინარე ომი ე.წ. “ალანური მემკვიდრეობისთვის”. ჩრდილოეთ ოსეთისა და ე.წ. “სამხრეთ ოსეთის”, ინგუშეთისა და ყარაჩაი-ჩერქეზეთის სამეცნიერო ელიტები ერთმანეთის მიყოლებით გამოდიან სხვადასხვა ინიციატივებით, რათა საკანონმდებლო დონეზე დაიკანონონ ექსკლუზიური უფლება “ალანიის შუა საუკუნეების კულტურული ძეგლების მემკვიდრეობაზე”. ისინი თვლიან, რომ ალანია-ეს იყო შუა საუკუნეების სამეფო კავკასიაში, რომელიც რეგიონის რამდენიმე რესპუბლიკის ამჟამინდელ ტერიტორიებს მოიცავდა. «ფაქტობრივად, ალანური მემკვიდრეობა ერთმანეთში გაიყვეს ოსურმა ელიტებმა და მართლმადიდებელმა ეკლესიამ. საქმე ხომ შუა საუკუნეების კულტურულ მემკვიდრეობას ეხება», — ამბობს ექსპერტი ყარაჩაი-ჩერქეზეთიდან
როგორც აღინიშნა, მიუხედავად იმისა, რომ თვით რუსეთის ფედერაციის სუბიექტების შიგნითაც კი სამხრეთ ოსეთისათვის ალანიის სახელის დარქმევას მიიჩნევდნენ ისტორიიის გაყალბებად, მაინც რუსეთმა აღიარა სახელის ეს გადარქმევა.
როგორც აღინიშნა, 2017 წლის აპრილში სახრეთ ოსეთს ეწოდა ალანია, ისევე როგორც 5 წლით ადრე ჩრდილო ოსეთს. როგორც აღინიშნა, აპრილისავე თვეში რუსეთის ფედერაციის უმაღლესმა ხელისუფლებამ გადაწყვიტა ეს ორი ალანია ერთიან ეთნო-კულტურულ და საეკლესიო ერთეულად წარუდგინონ მთელ მაღთლმადიდებლურ სამყაროს, რადგანაც 2022 წლის დღესასწაულში მსოფლიოს ყველა ეკლესიის დელეგაციის ვიზიტი იგეგმება. იდეოლოგიური შემზადებისათვის განსაკუთრებული აქტივობით გამოირჩევა ვლადიკავკაზისა და ალანიის ეპისკოპოსი ლეონიდე, რომელმაც პრეზიდენტ პუტინის მიერ ბრძანებულების გამოცემა ასე შეაფასა –
რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტის ბრძანებულება აფორმულირებს უმაღლესი სახელმწიფო ხელისუფლების, ასევე, საეკლესიო და სამეცნიერო საზოგადოების მიერ ცნობას ფაქტისა, რომ შუასაუკუნეთა ალანური ქრისტიანული სახელმწიფოს უშუალო მემკვიდრეა თანამედროვე ალანია-ოსეთი, თანაც, უცილობლად, ამჟმად არსებულ საზღვრებში. ეს აბსოლუტურად სამართლიანია, რადგანაც სწორედ აქ, ამ ერთიან ეთნოკულტურულ სივრცეში ოსმა ხალხმა დაიცვა თავისი იდენტობა და ძველი კულტურა, რომლის განუყოფელ ნაწილს მრავალი საუკუნის წინ წარმოადგენდა ქრიტიანობა-ალანური მართლმადიდებლობა, თავის თავში გამაერთიანებელი და შემნახველი წინა ათასწლეულების კულტურული ტრადიციებისა. – ბრძანებს ვლადიკავკაზელი მეუფე.
ჩვენი საზოგადოება ამჟამად გლოვობს და განიცდის ოშკის, ბანასა თუ ხახულის ტაძრების უბედობას, მაგრამ ისინი დაიკარგა ჩვენი წინაპრების დროს, ილია მართალი ამბობს,- “მოვიკლათ წარსულ დროებზე დარდი, ჩვენ ჩვენი უნდა ვშვათ მყოობადი,” ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ უფრო მეტად უნდა ვიზრუნოთ ჩვენს მყოობადზე ანუ ჩვენს აწმყოზე, ჩვენს ამჟამინდელ ვითარებაზე. უმჯობესია წარსულზე დარდის ენერგია გამოვიყენოთ იმისათვის რათა ახლა, ჩვენსავე დროს იდეოლოგიურად მაინც არ დავკარგოთ დაკარგვის ბურუსში მდგარი აფხაზეთში ბიჭვინთის, ბედიის, მოქვის, დრანდის, სამაჩაბლოში იკორთისა და სხვა ტაძრების ქართული საეკლესიო წარსული. მათ რუსულ საინტერნეტო სივრცეში უკვე არა ქართულ არამედ ე. წ. ალანურ-ბიზანტიურ არქიტექტურულ სკოლას მიაკუთვნებენ.
აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს ქართული საეკლესიო საგანძურს სწორედ ახლა, ყალბი და ცრუ სამეცნიერო გამოკვლევებით გვაცლიან ხელიდან, მათ შლიან ქართული კულტურის სფეროდან.
ამის ნათელი მაგალითია სამაჩაბლოში, ანუ ქართლის შუაგულში „ალანიის ეპარქიის დაარსება”.
რუსულ და უცხოურ საინტერნეტო სივრცეში განთავსებულია ინფორმაცია ალანიის ეპარქიის შესახებ, რომლის მიხედვითაც ეს ეპარქია დაფუძნებულია, „ფაქტიურად უმოქმედო საქართველოს მართმადიდებელი ეკლესიის ნიქოზისა და ცხინვალის ეპარქიის ტერიტორიაზე, დაარსებულია 2005 წელს სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკაში და შედის საბერძნეთის ჭეშმარიტ-მარტმადიდებელ ქრისტიანთა იურისდიქციაში (ქრისტოსტომოსის სინოდი). 2011 წლის მაისიდან დროებით იმართება მეფონის ეპისკოპოს ამბროსი ბერდომის მიერ. ალანიის ეს ეპარქია მოიცავს 3900 კვადრატულ კილომეტრს, 55 ათასი მოსახლეობით. სულ 7 მოქმედი ეკლესია გაჩნია, მათ შორის 4 ცხინვალში”.
საბერძნეთიდან ცხინვალში მწვალებელ ეპისკოპოს ამბროსის ჩასვლა აღინიშნა დიდი ზეიმოთ, ოსი სეპარატისტების ხელმძღვანელებმა განაცხადეს ახალი სიცრუე, რომ ეპისკოპოსმა ამბროსიმ „500 წლის შემდეგ აააღორძინა ალანიის ეპარქია”. спустя 500 лет возродилась Аланская епархия
ისინი მთელ მსოფლიოს არწმუნებენ რუსული მასმედიის გამოყენებით, რომ თითქოსდა ცხინვალის რეგიონს 500 წლის წინ, ანუ მე-15, მე-16 საუკუნეში მოიცავდა ალანიის ეპარქია, რომელიც გააუქმეს ქართველებმა, მაგრამ ის სასწაულებრივად აღორძინდა ახლახან, 500 წლის შემდეგ.
ისეთი მძაფრი და ყველაფრის მომცველი უძლიერესი ჭავლით ყალბდება საქართველოს ეკლესიის ისტორია რუსულენოვან სამეცნიერო და პოლიტიკურ სივრცეში, რომ ახლა უკვე ქართულ მხარეს ესაჭიროება მტკიცება იმისა, რომ ვახტანგ გორგასლის დროიდან, ვიდრე 2008 წლამდე ცხინვალის რეგიონი ანუ შიდა ქართლი მუდამ საქართველოს საპატრიარქოს ნიქოზის, სამთავისის, წილკნის, მცხეთის და სხვა ქართულ ეპარქიებში შედიოდნენ და სახელი ალანია არც კი გაუგონიათ ამ რეგიონში მე-20 საუკუნემდე. “პრავასლავნაია ენციკლოპოედიას” ტომეულებმაც შეუწყეს ხელი ამ საქმეს,ჯერ კიდევ 10-იოდე წლის წინ იქ ჯავისა და ყაზბეგის რაიონები კონსტანტინოპოლის ალანიის ეპარქიის ნაწილებად ცხდდებოდა, ცნობილი ტყობა -იერდის ქართულ ეკლესიასტან ერტად, ისევე როგორც მთელი დასავლეთ საქართველო ასევე კონსტანტინოპოლის იურისდიქციასი შემავლად, ამ ტეორიას ამჯამადაც კი იზიარებენ თბილისელი ისტორიკოსების დიდი ნაწილი, რომელნიც არ აკრიტიკებენ ამ საბჭოურ საისტორიო თეორიას.
თუ როგორ დაუმორჩილეს ცხინვალის ალანიის ეპარქია 2008 წლის შემდეგ საბერძნეთის ეკლესიას, ამის შესახებ წერს რუსეთის საზღვარგარეთული სინოდის ყოფილი მღვდელლმთავარი აგაფანგელ პაშკოვსკი.
Агафангел Пашковский· Русская Православная Церковь Заграницей/ Русская православная церковь.
ის სიტყვასიტყვით წერს შემდეგს – „ დღეს ნათელია, რომ რუსეთისა და საქართველოს დაპირისპირების წლებში, რუსეთმა დაიპყრო საქართველოს ტერიტორიები-აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი. სამხრეთ ოსეთისა (და აფხაზეთის) მართლამადიდებელი ეკლესიები შედიოდა საქართველოს საპატრიარქოს შემადგენლობაში. იმისათვის რათა სამხრეთ ოსეთი გაეთიშათ საქართველოს ეკლესიისაგან, კრემლში მაღალმა მოხელემ, ვინც კავკასიაში სიტუაციას კურირებს, მიიღო გადაწყვეტილება მიემართა უცხოეთის რუსული ეკლესიის სინოდისათვის (ამ საკითხებში ნეიტრალური ეკლესიისათვის), რათა მას სამხრეთ ოსეთის ქრისტიანები შეყვანა თავის იურისდიქციაში (ე.ი. უცხოეთის რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის („ურმე”) სინოდში). „ურმე”-ს სინოდს შესაბამისი წერილით მიმართა სამხრეთ ოსეთის პრეზიდენტმა. ისინი მიიღეს. რაც „ურმე” შეუდგა რუსეთის საპატრიარქოსთან შეერთების სამზადისს, ამის შემდეგ სამხრეთ ოსეთი მიიერთა ბერძნულმა ეკლესიამ, რომელთანაც „ურმეს” კავშირი ჰქონდა. ამჟამად სამხრეთ ოსეთის ხელმძღვანელობის მიერ გადაწყვეტილია სამხრეთ ოსეთის ქრისტიანები გადასცეს კირილს. კრემლში ჩანს რაღაც გადაწყვეტილება უკვე მიღებულია. პატრიარქ კირილედან სამხრეთ ოსეთის ქრისტიანების ჩათვლით ყველა ვალდებულია კრემლის გადაწყვეტილება აღასრულოს”- წერს რუსი მღვდელმთავარი აგაფანგელ პაშკოვსკი.
აღსანიშნავია, რომ უფრო ადრე, ჩრდილო ოსეთში ვლადიკავკაზის ეპარქიასაც 2012 წელს, ასევე „ალანიიის ეპარქია” უწოდეს. ამჟამად მისის სახელია „ვლადიკავაზისა და ალანიის ეპარქია”.
ვლადიკავკაზის კათედრა დაარსებულ იქნა 1875 წელს, როგორც საქართველოს საეგზარქოსოს ქართლ-კახეთის ეპარქიის საქორეპისკოპოსო. 1885 წლიდან კი ვლადიკავკაზის კათედრა საქართველოს საეგზარქოსოს თავისთავადი კათედრა გახდა.
რადგანაც ისტორიულად საქართველოს ეკლესია საუკუნეთა მანძილზე ახორციელებდა თავის იურისდიქციას ჩრდილო კავკასიაში, შესაბამისად მე-19 საუკუნეში საქართველოს საეგზარქოსოს ვლადიკავკაზის კათედრის შემადგენლობაში შევიდა ჩრდილო კავკასიიის დაღესტნისა და თერგის ოლქები, ასევე ყუბანის ოლქის ნაწილი (თერგის ოლქს შემდეგში ინგუშეთ, ჩეჩნეთი და ჩრდილო ოსეთი ეწოდა). ეპარქიის ტერიტორია იკავებდა 99 000 კვ.ვერსტს.
ვლადიკავკაზის ეპარქია შემდეგ ჩამოაშორეს საქართველოს საეგზარქოსოს და გადასცეს სტავროპოლის ეპარქიას, მას, 2012 წლიდან ეწოდება აღნიშნული სახელი – „ვლადიკავკაზისა და ალანიის ეპარქია”.
ჩრდილო ოსეთის ეპარქიის ისტორია აჩვენებს, რომ არა თუ შიდა ქართლი და ცხინვალი, ისტორიულად ჩრდილო კავკასიაც საქართველოს ეკლესიის შემადგენლობაში შედიოდა და წყაროებში მასთან კავშირში არასოდეს იხსენიება ალანიის ეპარქია, მხოლოდ 21-ე საუკუნეში პოლიტიკური მიზეზების გამო გადაწყვიტა მოსკოვმა გაეყალბებინა ეკლესიის ისტორია ჩრდილო და სამხრეთ ოსეთთან დაკავშირებით ახალი ტერმინის „ალანიის” შემოღებით.
ეკლესიის იტორიის გაყალბებისათის გამოყენებული იქნა რეალური ფაქტი იმისა, რომ ნამდვილად არსებობდა ალანიის ეპარქია, მაგრამ კონსტანტინნოპოლის საპატრიარქოს ეპარქიათა ნუსხებში მოხსენიებულ ალანიის ეპარქიას არაფერი აკავშირებდა ჩრდილო ოსეთთან, მით უმეტეს კი სამაჩაბლოსთან. მიიჩნევა, რომ კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ალანიის ეპარქია დაარსებულ იქნა მე-10 საუკუნეში, იხსენიებოდა 16 საუკუნემდე.
კონსტანტინოპოლს საპატრიარქოს ალანიის ეპარქია ბოლო გამოკვლევის თანახმად, ლოკალიზდება არა კავკასიის მთებში, არამედ, მომიჯნავე დონ-დნესტრისპირეთის სტეპებში.
ძალზე მწირი ცნობებია შემონახული წყაროებში კონსტანტინოპოლის ალანიის ეპარქიის შესახებ-აღნიშნული რამდენიმე ნოტიცია, კონსტანტინოპოლის საპატრიარქიაქოს წმიდა სინოდის ცნობა (1347 წ. კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს აქტი), ასევე ალანიის ეპისკოპოს თეოდორეს წერილი პატრიარქთან, კონსტანტინოპოლის წმ. სიოდის ამ აქტში ნათქვამია რომ „ალანიის მიტროპოლიას არა აქვს საკუთარი სამღვდელმთავრო კათედრა იმ მიზეზის გამო, რომ მისი ხალხი მწყემსურია (მომთაბარეა)” (Древние акты Константинопольского патриархата, относящиеся к Новороссийскому краю. ЗООИД, т. VI. Одесса, 1867. с. 447)
იგივე ჩანს ალანიის ეპიკოპოს თეოდორეს აღნიშნულ ოფიციალური წერილიდან. სხვა ასეთი მაღალი დონის სანდო ცნობა კი ალანების საეკლესიო ცხოვრების შესახებ კი არ არსებობს.
კონსტანტინოპოლის 1347 წლის აქტიდან ჩანს, რომ ალანიის ეპარქია მდებარეობდა ნომადი ანუ მომთაბარე ალანების ქვეყანაში-დონისპირეთის სტეპებში და არა კავკასიის მთებში, სადაც მიწათმოქმედი ხალხი ცხოვრობდა.
წერილში ალანიის ეპისკოპოსი თეოდორე პატრიარქს მოუთხრობს თავისი ალანი მრევლის შესახებ. ის ძალზე შეწუხებულია ალანების სარწმუნოების დაბალი დონით, წერს „ალანები ქრისტიანები არიან მხოლოდ გარეგნულად, მათ ხელახალ მოქცევას ახალი პავლე ესაჭიროება” (აღსანიშნავია, რომ იმავეს აღნიშნავს ალანების სარწმუნოების შესახებ კონსტანტინოპოლის წმ. სინოდი). ეპისკოპოსი თეოდორე თავის ოფიციალურ წერილში (1220-1240 წწ) კონსტანტინოპოლის პატრიარქისადმი (ე.წ. „ალანური ეპისტოლე”), ადასტურებს, რომ ალანები სტეპების მომთაბარე ხალხია (Епископа Феодора «Аланское послание»)
1220-1240-იან წლებში ალანიის ეპისკოპოსი თეოდორე თავის წერილში კონსტანტინოპოლის პატრიარქისადმი წერს: „ალანები დაფანტულნი არიან ცხვრის ფარის მსგავსად მთებსა და უდაბნოებში, მათ არ გააჩნიათ სადგომები და გადახურული თავშესაფარიც კი”.
თეოდორეს ცნობა, რომ ალანებს არა აქვთ თავიანთი სადგომიც კი (არც სოფელი, არც ქალაქი), სრულებით ეთანადება 1347 წ. კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს აქტში ნათქვამს, რომ „ალანიის მიტროპოლიას არა აქვს საკუთარი სამღვდელმთავრო კათედრა იმ მიზეზის გამო, რომ მისი ხალხი მწყემსურია (მომთაბარეა)” (Древние акты Константинопольского патриархата, относящиеся к Новороссийскому краю. ЗООИД, т. VI. Одесса, 1867. с. 447). (აქედან ჩანს, რომ არხიზ-ზელენჯუკის, სენტისა და შოანას მშვენიერი გუმბათიანი ეკლესიები ალანიის ეპარქიაში არ მდებარეობდნენ, გამოკვლევები აჩვენებს, რომ ისინი საქართველოს საპარტრიარქოს აფხაზეთის საკათალიკოსოს იურისდიქციაში შედიოდნენ)
ალანთა მწყემსურ (სამომთაბარეო) ცხოვრებას მიუთითებს ყირიმში საეკლესიო სასამართლოზე გამოთქმული შეფასება, იმის შესახებ, რომ ალანები არიან სკვითებზე უფრო მეტად უღმერთონი.
ამ საეკლესიო სასამართლოზე შემდეგი სიტყვებით მიმართეს ალანიის ეპისკოპოს თეოდორეს: „წადი შენს უღმერთო ალანებთან” „Но пропади ты с нечестивыми и безбожными Аланами, которые хуже Скифов!“
http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Krym/XIII/1220-1240/Feodor/text.phtml?id=5429
ასევე, ამ საეკლესიო სასამართლოს მსგავსად, აფასებს ალანების სარწმუნოების დონეს ეპისკოპოსი თეოდორეც: „ალანები მხოლოდ სახელით არიან ქრისტიანები და მათ მოქცევას ახალი პავლე ესაჭიროება” (Аланы христиане только по имени).
http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Krym/XIII/1220-1240/Feodor/text.phtml?id=5429
ისმის კითხვა, სად ცხოვრობდნენ კონსტანტინოპოლის იურისდიქციაში მყოფი ალანები მთებში თუ სტეპებში? ანუ სად უნდა ლოკალიზდეს კონსტანტინოპოლის საპატრიარქის ალანიის ეპარქია?
ალანთა ეპარქიის ლოკალიზაცია (1220-1240 წწ.), ალანთა ეპისკოპოს თეოდორეს წერილის მიხედვით, უნდა მოხდეს დონისპირეთის სტეპებში, რასაც მიუთითებს თვით თეოდორე, რომ ის ყირიმიდან გაემგზავრა თავის ეპარქიაში – „უწყლო ქვეყანაში შუაგულ სკვითიაში 60 დღის გზაზე”
… „А мы направились в середину Скифии на 60 дней пути, что в местах безводных”
ის თავის ალანიის ეპარქიაში გაემგზავრა, როგორც ის წერს – „სკვითიის შუაგულში 60 დღის გზაზე”.
ალანიის ეპისკოპოსის ეს განცხადება გამოთქმული თავის ოფიციალურ წერილში ნიშნავს, რომ ალანიის ეპარქია უწყლო ადგილებშია, ანუ სტეპებშია და არა წყაროს წყლით გაჯერებული კავკასიის მთებში.
ალანიის ეპისკოპოსი წერს, რომ მისი ეპარქია „შუაგულ სკვითიაშია”, კავკასიის მთები არასოდეს ითვლებოდა „შუაგულ სკვითიად”. ცნობილია, რომ სკვითია სტეპების ველ-მინდვრებიანი ქვეყანა იყო.
შესაბამისად, თეოდორეს მიერ აღწერილი კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ალანიის ეპარქია მდებარეობდა მდ. დონისპირეთის სტეპში, რომელსაც ამჟამად ეწოდება „პონტო-კასპიისპირეთის სტეპი”. ის მდებარეობს მდ. დონისპირეთში, ყირიმის მხარეს (Понтийско-Каспийская степь огромная степь, простирающаяся от северного побережья Чёрного моря на восток до Каспийского моря.)
დონის სტეპები ასე აღიწერება ამჟამინდელი ავტორის მიერ: დონის სტეპი არის გაშლილი სივრცე, გარშემო ერთი ხეც არ არის, მხოლოდ სწორი ველია ჰორიზონტის ხაზამდე, რომელიც ცას და მინდორს ერთმანეთისაგან ჰყოფს. დონის სტეპი გვაოცებს თავისი უკიდეგანობით
შესაბამისად, თვით კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოდან გამოსული ცნობების თანახმად, კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ალანიის ეპარქია მდებარეობდა დონისპირეთის სტეპებში ყირიმის მხარეს, სადაც ბინადრობდნენ ნახევრადმომთაბარე ალანები, თავიანთი ნომადური ცხოვრების წესიდან გამომდინარე არ ჰქონდათ ქალაქები, არც საკათედრო ტაძარი თავიანთი მღვდელმთავრისათვის. ამიტომაც ამ მღვდელმთავარს კონსტანტინოპოლმა კათედრა გამოუყო ქალაქ სოტირიოპოლში, ტრაპეზუნტთან ახლოს, ხოლო რაც შეეხება კავკასიის ალანიას აფხაზეთის მეზობლად, აქ მცხოვრებთ ჰქონდათ ქალაქები და შესანიშნავი ეკლესიები (სენტი, ზელენჯუკი, შოანა).
კონსტანტინოპოლის პატრიარქი ნიკოლოზ მისტიკოსი მართალია კავკასიის მთიან ალანიაში ცდილობდა ეპარქიის დაარსებას და აქ ეპისკოპოსიც კი გამოაგზავნა (912 და 925 წწ.) მაგრამ არაბული წყაროს ცნობით, ბერძენი სამღვდელოება ალანიიდან გააძევა ალანთა მეფემ, ახლა ცდილობენ დაამკვიდრონ თვალსაზრისი, რომ ისინი ალანიიდან გააძევეს ხაზართა მოთხოვნით, მაგრამ ასეთი წყარო არ არსებობს, სინამდვილეში, როგორც ფაქტები აჩვენებს აფხაზთა მეფეებმა არ აღასრულეს კონსტანტინოპოლის პატრიარქის ნება და არ ინებეს აფხაზეთის უშუალო მომოჯნავე კავკასიის ალანიაში დაარსებულიყო ბერძნული კათედრა, რატომ? იმ მიზეზის გამო რომ აფხაზთა მეფეები თვითონვე იყვნენ მეპატრონენი და საერო მეთაურები თავიანთ ქვეყანაში მდებარე აფხაზეთის საკათალიკოსოსი, რომელიც დამოუკიდებელ საეკლესიო პოლიტიკას აწარმოებდა, აფხაზთა მეფეებმა თავიანთ სამეფოში მრავალი ქართულენოვანი კათერდრა დაარსეს, მათ შორი ჭყონდიდისა. ბიჭვინტის ანუ აფხაზეთის კათალიკოსს, წყაროთა თანახმად, მიაჩნდა, რომ ის იყო „ყოველი ჩრდილოეთის კათალიკოსი”, მისი იურისდიქცია ვრცელდებოდა ყირიმის ქალაქ კაფადან ვიდრე ჭოროხამდე.
1074 წლის შემდეგ, გრიგოლ ბაკურიანის ძის ხელით ბიზანტიამ საქართველოს გადმოსცა მიტაცებული ტერიტორიები ტაოში, ასევე ალანიასთან მდებარე ანაკოფიის ციხე-ქალაქი, რაც გულისხმობდა მათ მიერ ეკლესიურად კავკასიის ალანიიის გადმოცემასაც, ასეთ დროს ბიჭვინთიდან სულ რამდენიმე ათეული კილომეტრით დაშორებული არხიზ-ზელენჯუკის, სენტისა და შოანას ტაძრები საბოლოოდ აფხაზეთის საკატალიკოსოს იურისდიქციას აღმოჩნდებოდნენ, ამავე დროისათვის დონისპირეთში დარსებული მომთაბარე ალანების ეპარქიის მღვდელმტთავრისათვის ბიზანტიაში გამოყოფილი იქნა ქალქი სოტირიოპოლი, რადგანაც, როგორც აღვნიშნეთ, კონსტანტინოპოლის სინოდს მიაჩნდა, რომ მომთაბარე ალანებს არ გააჩდათ ქალაქი თავიანთი მღვდელმთავრის კათედრისათვის. არხიზ-ზელენჯუკის, სენტისა და შოანას ტაძრები ლიხნის, მოქვისა და სხვა ქართული ეკლესიების შემცირებული ასლები არიან, არქიტექტურულად გააჩნიათ ქართული ეკლესიის სახე, რაც მათიურიდიქციასაც მიუთითებს.
კავკასიის ალანია, სადაც მრავალი ქალაქი არსებობდა, შედიოდა არა კონსტანტინოპოლის, არამედ ქართული ეკლესიის აფხაზეთის საკათალიკოსოს შემადგენლობაში, ხოლო აღნიშნული დონისპირეტის ალანია (სტეების ალანია) შედიოდა კონსტანტინოპოლის იურიადიქციაში, მას ეწოდებოდა „ალანიის ეპარქია”.
ამიტომაც დონისპირტის ამ სტეპებზე მომთაბარე ალანებს თვით კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს წმიდა სინოდი უწოდებს ნომადებს, ანუ მომთაბარე ხალხს.
აღნიშნულ, 1347 წ. კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს აქტში ნათქვამია: სოტირიოპოლი „განისაზღვროს ალანიის მღვდელმთავრის მუდმივ კათედრად, რადგანაც ამ მიტროპოლიას არა აქვს საკუთარი სამღვდელმთავრო კათედრა იმ მიზეზის გამო, რომ მისი ხალხი მწყემსურია (მომთაბარეა)” (Древние акты Константинопольского патриархата, относящиеся к Новороссийскому краю. ЗООИД, т. VI. Одесса, 1867. с. 447).
в акте Константинопольской патриархии от 1347 г. указана:
Сотириупольская «определена состоять навсегда кафедрой Аланского архиерея, так как митрополия сия не имеет собственной архиерейской кафедры по той причине, что народ ее пастушеский» (Древние акты Константинопольского патриархата, относящиеся к Новороссийскому краю. ЗООИД, т. VI. Одесса, 1867. с. 447).
როგორც აღინიშნა, მე-11 ს. ბოლოს ალექსი კომნინის (1081-1118) ქრისობულით და სინოდის დადგენილებით გაერთიანებულ იქნენ ალანიისა და სოტირუპოლის არსებული მიტროპოლიები
в конце XI века по хрисовулу Алексея I Комнина (1081-1118) и синодальному указу были объединены существующие митрополии Алании и Сотируполя [на границе Авасгии и Алании (вариант: Лазика)]“. (Агусти Алемань, там же, стр.317).
„განისაზღვრა, რომ სოტირიუპოლი მუდმივად ყოფილიყო კათედრა ალანიის იერარქისა, „რამეთუ ამ სამიტროპოლიტოს (ალანიისა) არ გააჩნია იერარქის კათედრა იმ მიზეზის გამო, რომ მისი ხალხი მომთაბარეობს (მწყემსურია)” („კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ძველი აქტები…”, ს.ნ მალახოვი). ე.ი. არა აქვს ქალაქები.
ამავე დროს საკმაო არქეოლოგიური და წერილობითი მასალა ამტკიცებს რომ მრავალი ქალაქი და ნაქალაქარი იყო ჩრდილო კავკასიის მთიანეთში (მაგრამ დონისპირეთის სტეპის ზონაში მე-10, მე-14 საუკუნეებში არავითარი ქალაქი არ არსებობდა).
მაშასადამე კონსტანტინოპოლის საპატრიარქომ მე-11 საუკუნეში დაადგინა ტრაპეზუნტის რეგიონში ლაზიკის ქალაქი სოტირიუპოლი ალანიის მღვდელმთავრის კათედრად, იმ მიზეზის გამო რომ ალანიაში ქალაქები არ არსებობდა.
არქეოლოგათა მიერ დადგენილია, რომ ამ პერიოდში ქალაქები არ არსებობდა დონისპირეტის სტეპებში, სადაც ნომადი ალანები მომტაბარეობდნენ, და სადაც მდებარეობდა ალანიის ეპარქია. მისგან სრულიად განსხვავდებოდა კავკასიის მთიანეტში მდებარე ალანია (აფხაზეტის მეზობლად მდებარე). არქეოლოგებმა და წერილობითმა წყაროებმა დაადასტურეს, რომ კავკასიის ამ მთიანეთში, აფხაზეთის მეზობლად, მრავალი ქალაქი არსებობდა.
კავკასიის ალანიაში ქალაქების არსებობა მიუთითებს, რომ კონსტანტინოპოლის
საპატრიარქოს ალანიის ეპარქია აქ (კავკასიის მთიანეთში) არ მდებარეობდა (რადგანაც კონსტანტინოპოლის სინოდის ცნობით ალანიის ეპარქიაში ქალაქების არ არსებობდა) და ის სხვაგან უნდა ვეძიოთ. როგორც იტქვა, არქეოლოგებმა დაადასტურეს, რომ განსახილველ დროს მე-10-მე-14 საუკუნეებში დონისპირეტის სტეპებში მართლაც არ არსებობდა ქალაქები, ეს ფაქტი მიუთითებს, რომ ალანიის ეპარქია ამ სტეპზე არსებობდა და არა კავკასიის მთებში.
როგორც ითქვა, 1347 წლის 114 -ე აქტის თანახმად, იმპერატორ ალექსი კომნინის დროს (1081—1118) ალანიის მღვდელმთარის კათედრად განისაზღვრა სოტირიუპოლი ალანიიდან შორს, ტრაპეზუნტის რეგიონში.
в нотициях времени Андроника Палеолога говорится, что по хрисовулу императора Алексея Комнина и акту Синода Алания была соединена с архиепископством Сотириуполя, но вследствие «смут» они были разъединены.
Причина объединения указана в акте 114 Константинопольской патриархии от 1347 г.: Сотириупольская «определена состоять навсегда кафедрой Аланского архиерея, так как митрополия сия не имеет собственной архиерейской кафедры по той причине, что народ ее пастушеский».
ანაკოფიის ციხე და მისი მიმდებარე ოლქი 1033 წელს საქართველოს მეფის გიორგი პირეველის ძემ გადასცა ბიზანტიას, მაგრამ ეს გაგრძელდა მცირე ხნით, 1074 წელს ეს ციხე სიმაგრე საქართველომ უკანვე დაიბრუნა, სწორედ ამის შემდეგ აიღო საბოლოოდ კონსტანტინოპოლმა ხელი კავკაისიის ალანიაზე, რომლის სანაცვლოდ ალანიის ეპარქია დაარსა დონისპირეთის სტეპების ნომადი ალანებისათვის, მათ ქალაქი არ გააჩნდათ მღვდელმთავრის კათედრისათვის, ამიტომაც იმპერატორ ალექსი კომნინის დროს (1081 წლის შემდეგ) ალანიის მღვდელმთავრის კათედრისათვის გამოყვეს ლაზიკის ქალაქი სოტირიუპოლი.
დასკვნა
- კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ალანიის ეპარქიაში არასოდეს შედიოდა ჩრდილო ოსეთი, მით უმეტეს სამაჩაბლო, ისინი ისტორიულად საქართველოს საპატრიარქოს იურისდიქციაში შედიოდნენ (რასაც მიუთითებს ჩრდილო ოსეთის ყველა ისტორიულ ეკლესიასა და სალოცავში ქართულენოვანი წარწერები სხვა უხვ მასალასთან ერთად, მით უმეტეს სამაჩაბლოში), შეასაბამისად მათი გამოცხადება ალანიად, მხოლოდ პოლიტიკურ მიზანს ემსახურება, რათა სამაჩაბლო განაშორონ საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციისაგან.
- ამჟმად ყარაჩაიში მდებარე ცნობილი ქართული სტილის ჯვარგუმბათოვანი ეკლესიები არხიზ-ზელენჯუკში, სენტი და შოანა (განსაკუტრებით 1074 წლის შემდეგ) შედიოდნენ არა კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ალანიის ეპარქიის იურისდიქციაში, არამედ საქართველოს საპატრიარქოს აფხაზეთის საკათალიკოსოს იურისდიქციაში, ისინი მოქმედნეი იყვნენ შუა საუკუნეებშიც, რეალურად, ისინი ჩრდილო კავკასიის სვანეთში მდებარეობდნენ, 18 საუკუნეშიც კი, გერმანელმა მეცნიერმა რეინეგსმა დააფიქსირა, რომ მის დროს შოანას ანუ სვანების ეკლესიაში ღვთისმსახურება აღესრულებოდა (შესაბამისად, ქართულენოვანი ლიტურგიით, აქედან რეინეგსმა რამდენიმე წიგნი სამშობლოში წაიღო).
- კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ალანიის ეპარქია მდებარობდა არა კავკასიის ალანიაში, არამედ დონისპირეთის სტეპების ალანიაში, ამის შეასხებ მიუთითებს როგორც კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს 1347 წლის აქტი, ასევე ალანიის ეპისკოპოს თეოდორეს წერილი კონსტანტინოპოლის პატრიარქისადმი.
- ალანები დიდი მრავალტომიანი ხალხი იყო, არსებობდნენ როგორც თურქულენოვანი, ასევე ირანულენოვანი ალანები. წყაროებიდან არ ჩანს, რომ მონღოლებამდელი კავკასიის ალანები ირანულენოვნი ხალხი იყო, პირიქით, არაბი ისტორიკოსის აბულფედასა და ასევე, ალ-დიმაშკის ცნობებით ისინი თურქულენოვანი ქრისტიანები იყვნენ, . ამიტომაც უფრო სამართლიანი ჩანს ყარაჩაელთა და ბალყარელთა განცხადებები, რომ სწორედ ისინი არიან მემკვიდრენი ისტორიული კავკასიელი ალანებისა, თურქულენოვან ალანებს მტრობდნენ და სასტიკად ებრძოდნენ მონღოლები, ხოლო ირანულენოვნი ალან-ოსები ვითარცა მოკავშირეები თან შემოყვნენ მონღოლებს კავკასიაში მე-13, მე-14 საუკუნეებში. მოკავშირეობის გამო მონღოლებმა ირანულენოვან ოსებს საბატონოდ გადასცეს ქართულენოვანი ოლქი დვალეთი (ჩრდილო კავკასიაში), ვახუშტის დროს ქართულენოვნი ქრისტიანი დვალები საბოლოოდ ჯერ ჯიდევ არ იყვნენ ასიმილირებულნი დამპყრობელ ოსებში. დვალების საბოლოო ასიმილაცია ოსებში მოხდა მე-19, მე-20 საუკუნეებში.
- რადგანაც, სამხრეთ და ჩრდილოეთ ოსეთს არაფერი აკავშირებდათ კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ალანიის ეპარქიასთან, ამიტომაც პრეზიდენტ პუტინის მიერ გამოცემული ბრძანებულება ალანების გაქრისტიანების 2100 წლისტავთან დაკავშირებით, არ უნდა დაუკავშირდეს ჩრდილო ოსეთს, მით უმეტეს სამაჩაბლოს.
საბოლოო დასკვნა:
მიტროპოლიტი აგაფანგელ პაშკოვსკის სიტყვით კრემლში მიღებულია გადაწყვეტილება აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის მომავალ საეკლესიო იურისდიქციასთან დაკავშირებით. ცდილობენ სამხრეთ და ჩრდილოეთ ოსეთი გააერთიანონ მოსკოვის საპატრიარქოს ალანიის ეპარქიაში. იტორიულად საუკუნეთა მანძილზე ჩრდილოეთ კავაკასია საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციაში შედიოდა, ამიტომაც ჩრდილო კავკასიში ამჟამადაც არსებობს უამრავი ქართული ეკლესია და მათი ნაშთები ქართული წარწერებით, ამჟამად მათ არა ქართულ, “ალანიის შუა საუკუნეების კულტურულ ძეგლებს” უწოდებენ. ქართული ისტორიული მემკვიდრეობის გამოცხადება ალანურად მეთოდურად მიმდინარეობს ბოლო ათეული წლების განმავლობაში. მაგალითად ცნობილი „პრავასლავნაია ენციკლოპედიის” ტომეულებში ჩრდილო კავკასიის ისეთი ქართული ეკლესია როდორიცაა ამჟამად ინგუშეთში მდებარე ტყობა ერდი ქართული წარწერებით გამოცხადებულია ალანურ ძეგლად, უფრო მეტიც ყაზბეგისა და ჯავის რაიონები კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ალანიის ეპარქიაში შემავალ ერთეულებად განიხილება. სამწუხაროდ სტატიები საქართელოს ეკლესიის შესახებ ამ ენციკლოპედიაში მომზადდა თბილისში. თბილისელმა ისტორიკოსებმა გაიმეორეს საბჭოთა ეპოქის არასწორრი თეორიები არა მხოლოს აღნიშნულის, არამედ აფხაზეთის საკათალიკოსოს შესახებაც და გამოაცხადეს თითქოსდა დასავლეთ საქართველო 600 წლის მანძილზე კონსტანტინოპოლის იურისდიქციაში შედიოდა. ეს იყო შეცდომა საქართველოს მხრიდან და ეს შეცდომა დღესაც გრძელდება. კონსტანტინოპოლის იურიდიქციაში ყაზბეგისა და ჯავის რაიონების, ასევე დასავლეთ საქართველოს წარმოჩენა რუსულ მხარეს ესაჭიროება იმისათვის, რათა დაარწმუნოს მსოფლო მართლმადიდებლობა, რომ ისტორიულად საეჭვოა ქართული ეკლესიის იურისდიქცია სამხრეთ ოსეთზე ასევე აფხაზეთზე. აღნიშნულის გამო საქართველოს ეკლესიის ისტორიის კვლევა ინტენსიურად მიმდინარეობს არა მხოლოს მოსკოვს, პეტერბურგის, სხვა დიდი ქალაქების კვლევით ცენტრებში, არამედ ჩრდილო კავკასიის დედაქალაქებში, მახაჩკალაში, გროზნოში, ვლადიკავკაზში, ნალჩიკში და სხვაგან, სამწუხაროდ ამ დაკვეთილ კვლევათა საბოლოო მიზანი, ისე წარმოაჩინონ ისტორია, თითქოსდა ქართველებს არავითარი წილი არ უდევთ ჩრდილო კავკასიის მდიდარ კულტურულ მემკვიდრეობაში, პირიქით თიათქოსდა ქართველები მიაზანმიმართულად აჩანაგებდნენ ანდა ითავისებდნენ იქაური ხალხების კულტუულ მემკვიდრეობას. საბოლოო მიზანია რათა ჩრდილოკავკასიელი ხალხები მტრულად განეწყონ ქართველი ხალხების მიმართ. ამავე დროს საქართველოში არ არსებობს კვლევითი ცენტრი, რომელიც საგანგებოდ სწავლობს საქართველოს ეკლესიის ისტორიას. სასულიეო აკადემიაში უწმიდესი პატრიარქის რექტორობის დროს საქართველოს ეკლესიის ისტორია ისწავლებოდა 1, 2, 3, კურსებზე, ამჟამად მხოლოდ 1 კურსზე ისწავლება. ასევეა სხვა უმაღლეს სასწავლებლებსიც.
სასურველია 2022 წლამდე ჩატარდეს მრავალი კონფერენცია ჩრდილო კავკასიის, სამაჩაბლოსა და აფხაზეთის საეკლესიო ისტორიასთან დაკავშირებით, ეცნობოს და დაეგზავნოს უცხოეთის ეკლესიებსა და სახელწიფოებს ცნობები ისტორიული სიმართლის შესახებ ალანიასთან დაკავშირებით.