2013 წლის 16 ოქტომბერს საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის თეოლოგიის სასწავლო-სამეცნიერო ცენტრში შედგა საქართველოს საპატრიარქოს კანონიზაციის კომისიის სხდომა.
სხდომას ესწრებოდნენ:
1. მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე (სხდომის თავმჯდომარე).
2. მიტროპოლიტი შიო მუჯირი (კომისიის წევრი).
3. მიტროპოლიტი იოანე გამრეკელი (კომისიის წევრი).
სხდომამ განიხილა ახლი წმინდანების კანონიზაციისთვის მოხსენებითი ბარათის წარდგენა საქართველოს პატრიარქის მიმართ. კანონიზაციის პრეტენდენტები წარმოადგინეს მართლმადიდებლური ეკლესიის სხვადასხვა ჯგუფებმა:
აფხაზეთის მეცნიერებათა აკადემიის წარმომადგენელი, პროფესორი ჯემალ გამახარია:
-კანდიდატურა, რომელიც აფხაზეთის მეცნიერებათა აკადემიამ და მთელმა აფხაზეთის საზოგადოების გაფართოებულმა სხდომამ, სადაც მისი უწმიდესობაც იყო მობრძანებული, გადაწყვიტა წარგვედგინა კანონიზაციის კომისიისთვის, გახლავთ მღვდელი იოანე გეგია.
პირველად მისი კანონიზაციის შესახებ მივმართეთ თხოვნით მის უწმიდესობას, ილია II-ს 2005 წლის საერთაშორისო კონფერენციაზე, რომელიც ეძღვნებოდა მართლმადიდებლობის 2000 წლისთავს. სწორედ მაშინ წარვუდგინეთ პატრიარქს თხოვნა-მიმართვა, რომელსაც ხელს ვაწერდით: მე, ქ-ნი მარიკა ლორთქიფანიძე, ზ. პაპასკირი, დ. მჟავანაძე, მაგრამ შემდეგ არ მივსდიეთ და დარჩა ასე.
მღვდელ იოანე გეგიას კანონიზაციას ითხოვენ თავად აფხაზებიც. ჩვენ გვაქვს მონაცემები, რომ მათ თხოვნით მიმართეს აგრეთვე რუსეთის ეკლესიას.
და მაინც, ვინ არის იოანე გეგია?
მოგეხსენებათ, ისტორიამ არ იცის აფხაზი სასულიერო პირი, სწორედ პირველი საეკლესიო მოღვაწე გახლავთ იოანე გეგია. მას მიუძღვის დიდი წვლილი აფხაზეთში ქრისტიანობის გავრცელებისა და განმტკიცების საქმეში. მაშინ, როდესაც მთელს აფხაზეთში სასულიერო პირი არ მოიძებნებოდა იგი იყო ერთადერთი სასულიერო პირი. იოანე გეგია ლიხნის მონასტრის წინამძღოლობის დროს თედო სახოკიას მამასთან ერთად ნათლავდა აფხაზებს, რომელთა რიცხვი ორი ათასამდეა. იგი იყო წმიდა ეპისკოპოსის, ალექსანდრე ოქროპირიძის მარჯვენა ხელი. აგრეთვე თან დაყვებოდა წმიდა გაბრიელ ქიქოძეს აფხაზეთში და თითოეულ მის ქადაგებას აფხაზურად უთარგმნიდა მრევლს.
1877 წელს, რუსეთ-თურქეთის ომის დროს იგი მოწამეობრივად აღესრულა. იმის გამო რომ მან ლიხნის ტაძარში დაცული სიწმიდეები გადააარჩინა, იმის გამოც, რომ იგი აფხაზეთში ქრისტიანობის ქადაგებას არ წყვეტდა, შეიპყრეს იგი და გამუსულმანებულმა აფხაზებმა დაახრჩვეს გუბეში საშინელი წამებით.
ის დღეს აფხაზეთში მიუხედავად იმისა, რომ კანონიზებული არაა, ითვლება წმინდანად. ეს ადამიანი ნამდვილად იმსახურებს იმას, რომ სწორედ ქართული ეკლესიის მიერ იქნას იგი წმინდანად შერაცხული. ამასთან, უნდა აღვნიშნოთ, რომ მისი გვარი არის სუფთა ქართული, მაგრამ თავის თავს თვლიდა აფხაზად.
აფხაზეთის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი ბატონი ზურაბი:
-თქვენო მაღალყოვლადუსამღვდელოესობავ, აკადემიამ იმსჯელა და სამი კანდიდატურა წარადგინა თქვენს წინაშე: იოანე გეგია, იური ანუა და ანდრეა ყურაშვილი. იოანე გეგიაზე პროფესორმა ჯემალ გამახარიამ ისაუბრა, ხოლო იური ანუასა და ანდრეა ყურაშვილის შესახებ, რომელნიც მოწამეობრივად აღესრულნენ კომანში, ბიოგრაფიული მონაცემები ყველას კარგად მოგეხსებათ.
მიტროპოლიტმა შიომ მოითხოვა მომხსენებელს დაეკონკრეტებინა თუ რას ნიშნავდა მოწამეობრივი აღსასრული, რადგან ხშირად ვაჟკაცურ სიკვდილს უწოდებენ მოწამეობრივ აღსასრულს, მიუხედავად ბევრი განსხვავებისა.
ბატონმა ზურაბმა აქცენტი გააკეთა იური ანუასა და მამა ანდრიას გარდაცვალების მომენტზე: _მაშინ, როდესაც მტერმა ალყა შემოარტყა კომანის ტაძარს ეს ორი ადამიანი მოძღვრავდა ხალხს და ისინი სწორედ ამ ქადაგებისთვის, სარწმუნოებისთვის დახვრიტეს. მამა ანდრიას ზურგიდან ესროლეს დაჩოქილს და მლოცველს.
ამ ადამიანებმა შეძლეს იმდროინდელ აფხაზეთში მრევლის შემოკრება და ღვთისმსახურება. მონათლეს უამრავი ადამიანი და აღადგინეს ეკლესიები.
ბატონმა ზურაბმა და ბატონმა ჯემალმა კომისიის მოთხოვნით დააკონკრეტეს ის საკითხიც, რომ ისინი იქნებიან ქართული ეკლესიის წმინდანები, რომელთა მოღვაწეობაც დაკავშირებულია აფხაზეთთან და არა აფხაზი წმინდანები.
კომისიას მიმართა ტექნიკური უნივერსიტეტის პროფესორმა შალვა ნაჭყებიამ.
-გმადლობთ მეუფენო, პატივცემულო საზოგადოებავ, თქვენს წინაშე წარვსდგები მოწიწებით. ჩვენ ბუნებრივად მიგვაჩნია ის გარემოება, რომ აქ, ამ კედლებში, სადაც დაიწყო სწავლა ჟიული შარტავამ, წყდება მისი კანონიზაციის საკითხი.
თუ ვინ იყო ჟიული შარტავა ყველასთვის კარგად არის ცნობილი, ამაზე საუბრით არ შეგაწყენთ თავს. თქვენის ნებართვით მხოლოდ წავიკითხავ წერილს, რომლითაც საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის სტუდენტებმა და პროფესორებმა მიმართეს ილია II-ს:
`თქვენო უწმიდესობავ,
უფლისმიერი სიყვარულითა და უღრმესი პატივისცემით მოგმართავთ, თქვენ – ქართველი ერის სულიერ მამას, როგორც ქართული მართლმადიდებლური სამოციქულო ეკლესიის საჭეთმპყრობელს და გაცნობებთ, რომ მიმდინარე წლის 27 სექტემბერს 20 წელი სრულდება იმ ტრაგიკული დღიდან, როდესაც ქართველი და აფხაზი ხალხების საერთო მტრებმა ვერაგულად, მუხანათურად მოკლეს თავის მიწაზე უზომოდ შეყვარებული პიროვნება, საქართველოს პარლამენტის წევრი, აფხაზეთის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე, აფხაზეთის თავდაცვის საბჭოს თავმჯდომარე ჟიული-დავით შარტავა. მოკლეს ადამიანი, რომელიც მთელი მონდომებით ცდილობდა ქართველებს და აფხაზებს შორის ტრადიციული, ნორმალური და მეგობრული ურთიერთობის აღდგენასა და განმტკიცებას.
`რაც გინდ პატარა იყოს სამშობლო, პატიოსანს გულში დიდი ადგილი უჭირავსო~, – ილია მართლის ეს მოძღვრება იყო ჟიული შარტავას ცხოვრებისა და მოღვაწეობის კრედო. დაამტკიცა კიდეც ქვეყნის ძნელბედობის ჟამს თავისი გმირული სიკვდილით, რითაც წარუშლელი კვალი დატოვა ქართველი ხალხის ისტორიაში. გასაოცარი სიძლიერით გამოანათა მისმა რაინდულმა სულმა, როდესაც მოღალატემ სასიკვდილო ტყვია ესროლა. მაგრამ მტერი მწარედ შეცდა. მან ვერაფერი ავნო ჟიული შარტავას სულს, რომელიც ამაღლდა ზეცად და ღირსეულ მამულიშვილთა უკვდავ სულებს შეუერთდა.
სიმართლით წელგამართულმა იარა ჟიული შარტავამ მთელი ცხოვრების მანძილზე. ყველგან დიდი საქმეები აკეთა, რაც მთავარია ეროვნული სულისკვეთებით, ლამაზად იცხოვრა და ეს ლამაზი სიცოცხლე გმირული სიკვდილით დააგვირგვინა.
ხალხის მეხსიერებაში ყველაზე უფრო მძიმე, იმ ავადსახსენებელ სამოქალაქო ომში, რომელსაც ქართულ-აფხაზური კონფლიქტი ეწოდა, ჟიული შარტავა წარმოგვიდგა, როგორც ერის სინდისი, გონება და პატიოსნება. იგი ჭეშმარიტი გმირობისა და თავდადების სიმბოლოდ იქცა. მას არც ერთი აუწონავი და გაუაზრებელი ნაბიჯი არ გადაუდგამს და უამრავ განწირულ ადამიანთან ერთად, რომლებიც მრავლად იყვნენ ორივე მხარეს, ქართველი კაცისთვის ყველაზე სანუკვარი მამულის სამსხვერპლოზე შეგნებულად დათმო ის, რაც ყველაზე ძვირფასია ადამიანისათვის – სიცოცხლე. ჟიული შარტავამ უპატრონოდ ვერ დატოვა უმწეო ადამიანები, არ იკადრა საკუთარი თავის გადასარჩენად გამოპარვა, სიმხდალე, გამოქცევა. ჟიულის გენში უხვად ჩადებულმა ვაჟკაცობამ მთელ მსოფლიოს დაანახვა, რომ ქართველი კაცი ბრძოლაში კვდება.
თქვენო უწმიდესობავ, ჟიული შარტავას გმირობით განცვიფრებული სრულიად უცნობი ადამიანის მიერ საპატრიარქოში თქვენს სახელზე გამოგზავნილ რუსულად შედგენილი წერილში ეწერა: `გამაოცა ამ კაცის შეუდრეკელობამ, უშიშრობამ, ამტანობამ, სიმამამცემ, სამშობლოსა და თავისი ქვეყნის სიყვარულმა. მისი სახელი ასანთის კოლოფზე დავწერე, რომ იცოდეთ, როგორი გმირები ჰყავს საქართველოს. მჯერა, ასეთი შვილის გამზრდელი ერი არ გადაშენდება~. როგორც თქვენ ბრძანებთ, ავტორმა არც კი იცოდა, რომ ის პიროვნება, ვის შესახებაც თქვენ გწერდათ, აფხაზეთის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე იყო.
თქვენი მოგონებიდან ჩანს, რომ ათეიზმის ეპოქაში ჟიული შარტავა ეკლესიური არ ყოფილა მაგრამ შემდეგ თანდათან დაუახლოვდა ტაძარს და ღრმადმორწმუნე გახდა. აფხაზეთში ყოფნისას განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევდა იქ მყოფ სამღვდელოებას, ბერებსა და მონაზვნებს.
როგორც თქვენ იგონებთ სოხუმის დაცემამდე რამდენიმე დღით ადრე ერთ-ერთი მიტროპოლიტი ჩავიდა ამ ქალაქში და ბატონი ჟიული-დავითი მოინახულა. ეს მეუფე შემდეგ იხსენებდა: მარტო რომ დავრჩით ოთახში, ჟიული ხატებთან მივიდა და უფალს გულმხურვალედ შესთხოვდა: ღმერთო ყველას ნაცვლად მე დამსაჯე, ოღონდ სამშობლო გადამირჩინეო~. თქვენი ეს მოგონება, თქვენო უწმიდესობავ, ხომ უტყუარი საბუთია ჟიული შარტავას მშობლიური მიწა-წყლისადმი ჭეშმარიტი სიყვარულისა და ერთგულებისა. მან თავისი გმირობით დაამტკიცა, რომ აგრძელებდა დიდი წინაპრების – ცოტნე დადიანის, დემეტრე თავდადებულის, ილია მართლის გზას.
ჟიული შარტავას უკვდავება, დღევანდელი და მომავალი საქართველოს ღირსების საქმეა. `ნეტარ იყვნენ მშვიდობისმყოფელნი, რამეთუ იგინი ძედ ღვთისად იწოდნენ~. მეშვიდე ნეტარების ეს უკვდავი სიტყვები ჟიული შარტავას მიმართაც ხომ არის ნაბრძანები. მართლმადიდებელი ქართველი ერისათვის ჟიული შარტავა ერთი იმ რაინდთაგანია, ვინაც ათი მცნების განხორციელება დაისახა მიზნად და იტვირთა კიდეც.
`უფალო დიდება შენდა, ღმერთო გაამთლიანე და გადაარჩინე საქართველო!~- შვიდგზის დღესა შინა ლოცვისას ერთიანი ქართველი ერი თქვენი წინამძღოლობით ევედრება უზენაესს და მასშია ჩვენი სამშობლოს, ჩვენი მიწა-წყლის გაერთიანებისა და გამთლიანების იმედი, რაც აცოცხლებდა და ასულდგმულებდა ჟიული-დავით შარტავას და მასთან ერთად გმირულად დაღუპულ თანამებრძოლებს, რომლებმაც თავიანთი მოწამეობრივი სიკვდილით გვიჩვენეს გზა საქართველოს თავისუფლებისა და ერთიანობის ტაძრისკენ.
სიკვდილს საოცარი ვაჟკაცობით შეხვედრია ჟიული შარტავა, წარბშეუხრელად, ამაყად, ღირსეულად გადაუტანია არაადამიანური წამება.
თქვენო უწმიდესობავ! ორმა ათეულმა წელმა განვლო ამ წამებიდან, ერი უფრო და უფრო სათუთად ინახავს ჟიული-დავით შარტავას ხსოვნას. დაღუპვის დღეს ტაძრებსა თუ სასაფლაოზე, მისი სახელობის სკოლებში, რუსთავსა თუ სენაკში აგებულ ძეგლებთან, დიდძალი საზოგადოება იკრიბება ქრისტიანული წესით ჟიული შარტავას მოსაგონებლად. მთელი ერი ამ დღეს პატივს მიაგებს მის უკვდავებას.
თქვენო უწმიდესობავ! მრავალ ათასიანი მრევლის სახელით, მოგმართავთ თხოვნით, ჟიული-დავით შარტავას წმინდანთა დასში შერაცხვის თაობაზე საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდის წინაშე საკითხის განხილვის შესახებ.
საქართველოს ავტოკეფალური მართლმადიდებლური სამოციქულო ეკლესიის წმინდანად ჟიული-დავით შარტავას შესაძლო კანონიზაცია იქნება ამ ეროვნული გმირის უკვდავების, როგორც ქრისტეს რჯულისათვის მებრძოლი კიდევ ერთი ქართველი მამულიშვილისადმი უდიდესი პატივისცემა და მისი საუკუნო ხსენება.
`წმიდაა იგი ვისაც ეღირსა მამულისათვის თავის დადება~,- წმ. ილია მართლის (ჭავჭავაძე) ეს სიტყვები ერთგვარი თხოვნაც გახლავთ თქვენი უწმიდესობის წინაშე ზემოთ დასმულ საკითხთან დაკავშირებით.~
-ბატონებო, მე ჟიული შარტავასთან მაკავშირებდა ჩემი ბავშვობა, სტუდენტობა. იგი იყო ქრისტიანულ ოჯახში აღზრდილი. ამ ოჯახის მხრიდან ყოველთვის ყურადღება ექცეოდა ეკლესია-მონასტრებს, მათ შორის დიდ წვლილი აქვთ მენჯის ტაძრის აღორძინებაში. იღუმენია ფავსტო თავის წერილებში დიდი მადლიერებით იგონებს ამ ოჯახს.
საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის პროფესორი ზურაბ გასიტაშვილი:
_ვიდრე უშუალოდ მამა სამსონზე მოგახსენებდეთ, მინდა შევეხმიანო წინა მომხსენებლებს და აღვნიშნო, რომ მე, ჩემს პირად ლოცვებში ვიხსენიებ იური ანუასაც და მამა ანდრესაც. მინდა ვთქვა, რომ მაშინ კომანში ისინი ნამდვილად იცავდნენ ქრისტიანობას.
რაც შეეხება მამა სამსონ მძინარაშვილს, უნდა აღვნიშნო რომ მძინარაშვილები იყვნენ ცნობილი სამღვდელო გვარი. ეს გვარი იხსენიება ნიკოლოზ ბარათაშვილის დაკრძალვაზე განჯაში, შემდეგ კი მისი გადმოსვენების დროს.
მღვდელი სამსონ მძინარიშვილი იყო პაპაჩემი. იგი სამჯერ დაიჭირეს. მისგან ითხოვდნენ ქრისტიანობის უარყოფას, ქადაგების შეწყვეტას და სასულიერო წოდებაზე უარის თქმას, რაც გამოიხატებოდა წვერის გაპარსვაში, ანაფორის გახდაში და ჯვრის ახსნაში. თუმცა ყოველგვარი მცდელობა უშედეგო აღმოჩნდა.
საბოლოოდ 1938 წლის 20 აპრილს შედგა საქართველოს შინაგან საქმეთა კომისრიატთან არსებული ე.წ. `სამეულის~ სხდომა სადაც ბრალი წაუყენეს გორის რაიონის, სოფელ მოხისის ტაძრის წინამძღვარს – სამსონ მძინარაშვილს.
მას ბრალად ედებოდა ხაშურის რაიონის გლეხთა შორის აქტიური კონტრრევოლუციური აგიტაციის წარმოება, რისთვისაც იყენებდა სასულიერო პირის ავტორიტეტსა და გავლენას.
1938 წელს ის დახვრიტეს. მისი დახვრეტის ოქმში პირდაპირ წერია, რომ იგი რელიგიური პროპაგანდის გამო დახვრიტეს. რაც შეეხება დაკითხვის ოქმს იგი 1990 წელს უშიშროების არქივის დაწვის დროს განადგურდა.
კომისიის სხდომაზე განიხილეს არქიმანდრიტ სერაფიმე ჭედიას თხოვნა ბესარიონ კათAლიკოსის წმინდანად შერაცხვის თაობაზე. წარმოდგენილ იქნა წიგნი მისი მოღვაწეობის შესახებ, თუმცა მეუფე ანანიამ სხვა კომისიის წევრებთან ერთად მოითხოვა იმ ფორმის დოკუმენტაცია რა სახითაც ითხოვს მას საპატრიარქო.
წარდგინებათა შემდეგ კანონიზაციის სხდომა დაიხურა დამსწრეთათვის და სხდომაზე დარჩენილმა კომისიის წევრებმა: მიტროპოლიტმა ანანიამ, მიტროპოლიტმა შიომ და მიტროპოლიტმა იოანემ დაადგინეს:
1. ჩამოყალიბდეს კანონიზაციის კრიტერიუმები, რაც დაევალება მიტროპოლიტ შიოს.
2. გაგრძელდეს ცნობათა მოძიება, მოიკრიბოს დამატებითი მასალები ჟ. შარტავას და სხვათა ქრისტიანული ცხოვრების შესახებ და ასევე გაგრძელდეს ცნობების მოგროვება ათეისტური ტერორის მსხვერპლ სასულიერო პირთა შესახებ.
3. სხდომამ დაადგინა, რომ კომისია შეიკრიბება თვეში ერთხელ და შემდგომი სხდომა ჩატარდება ნოემბრის თვის ბოლოს.
კომისიის თავმჯდომარე:
მდივანი: