თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, ყოვლადსამღვდელო მეუფენო, ქრისტესმიერო ძმანო
გვიახლოვდება საქართველოს წმიდა ეკლესიის ავტოკეფალიის 100 წლისთავი, ამასთან ერთად ჩვენი უწმიდესი პატრიარქის აღსაყდრების მე-40 და დაბადებიდან 85-ე წლისთავი.
უფალმა ღმერთმა ინება ქართველი ერი და საქართველოს წმიდა ეკლესია, ათასწლეულთა მანძილზე ექცია სულიერ მთლიანობად.
ქართველი ერი მუდამ თვალის ჩინივით უვლიდა თავის ეკლესიას, საქართველოს წმიდა ეკლესია ზრუნავდა თავისი ერის სულიერ და სახელმწიფოებრივ განმტკიცებისათვის.
ამჟამად ვცხოვრობთ ისტორიის მონაკვეთში, რომელსაც შეიძლება ეწოდოს ილია მეორის ეპოქა, ეს ეპოქა დაიწყო 40 წლის წინ, გასული საუკუნის 70 წლების მიწურულს და გრძელდება დღემდე. ამ ეპოქის ნიშანია საქართველოს წმიდა ეკლესიის მეთაურის ილია მეორის გასაოცრი მოღვაწეობა.
რადგანაც უკვე 36 წელია, რაც წმიდა სინოდის წევრი ვარ, 1981 წლის 15 მარტიდან და ამჟამად წმიდა სინოდში ქიროტონიით ყველაზე უხუცესი ვარ, ვფიქრობ ეს უფლებას მაძლევს გავიხსენო ჩვენი ეკლესიის ყოფა ამ ორმოცი წლის წინ, როცა მას სათავეში ჩაუდგა მისი უწმინდესობა და უნეტარესობა ილია მეორე. ამ პერიოდმა ჩემს თვალწინ გაირბინა, მაგრამ სინამდვილეში ეს იყო უმძიმესი წლები, თავისი სასტიკი დევნით, დამცირებით, შევიწროვებით მაგრამ იყო უდიდესი სიხარული, რომელსაც ჩვენ ყველას გვანიჭებდა ჩვენი უწმინდესი პატრიარქი თავისი გასაოცარი მადლმოსილებით.
ათეისტების ბატონობის დროს პროპაგანდამ ხალხს შეაჯავრა ეკლესიის სახელი.
ურთულესი ვითარება დახვდა 1977 წელს უწმინდეს პატრიარქს.
იმჟამად, საქართველო არ იყო დამოუკიდებელი და ქართველ ხალხს არ გააჩნდა თავისი ეროვნული სახელმწიფო. ამის გამო საერთაშორისო ასპარეზზე ქართველ ხალხს, ვითარცა სუვერენულ ერთეულს წარმოაჩენდა საქართველოს წმინდა ეკლესია. ამის გამოც ჩვენს ეკლესიას სასტიკად დევნიდა საბჭოთა ათეისტური ხელისუფლება. გაუქმებული იყო ეპარქიები, დაკეტილი ანდა დანგრეული იყო უმთავრესი ეკლესიები და ამასთან არსებულ საეკლესიო ნაგებობებშიც კატეგორიულად გვქონდა აკრძალული უფლება წირვა ლოცვისა. საჭირო იყო მათი რეგისტრაცია, ხელმოწერების შეგროვება, მაგრამ ხელის მომწერებს სამსახურიდან ხსნიდნენ, რაიონებში გადასახლებითაც კი აშინებდნენ.
ბევრს კარგად ახსოვს ეს პერიოდი.
გავიხსენოთ უმთავრესი მომენტები ბოლო ორმოცი წლის მანძილზე ჩვენი ერისა და ეკლესიის ცხოვრებიდან, რომელიც წარიმართა ილია მეორის გასაოცარი სიბრძნით, მადლითA და უშუალო მონაწილეობით.
კერძოდ, უპირველეს ყოვლისა ეს იყო საქართველოს დამოუკუდებელი სახელწიფოს აღდგენა. მის სათავეებთან იდგა უწმინდესი პატრიარქი. მე პირადად მახსოვს, რომ სიონში, რომელიც მაშინ ერთადერთი საპატრიარქო ტაძარი იყო თბილისში, თუ როგორ იკრიბებოდნენ ილია მეორის გარშემო ახალგაზრდა სტიქაროსნების მთელი თაობები, რომლებიც შემდგომ იქცნენ ეროვნული მოძრაობის ლიდერებად და დარაზმეს ქართველი ერი თავისუფლების მოპოვებისათვის საბრძოლვეველად, ეროვნულ სახელმწიფოებრივი მუხტი და ნაპერწკალი მათ მიიღეს სიონის ტაძარში, ილია მეორის ომფორის მადლის ქვეშ.
საქართველოს გათავისუფლება და მისი ერთიან სახელმწიფოდ აღიარება ეს იყო ურთულესი და უმძიმესი მრავალწლოვანი შრომა, რომლის სულიერ მასაზრდოვებლად ყოველთვის ჩანდა წმინდა ეკლესია და მისი პატრიარქი.
საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდგომ მმართველი ხელისუფლება და ხალხი განიცდიდა დიდ რყევებს, მათ ესაჭიროებოდათ მასტაბილიზირებელი, მაწონასწორებელი დიდი სულიერი ძალა. ასეთი მათთვის მუდამ იყო საქართველოს უწმინდესი პატრიარქი. მე ვფიქრობ, რომ ამ ორმოცი წლის მანძილზე უფალ ღმერთს ქართველი ერისათვის, რომ არ მოევლინა უწმინდესი პატრიარქი, ქვეყნის სტაბილურობა მრავალჯერ შეირყეოდა და მის ყველა ხელისუფალს გაუჭირდებოდა ქვეყნის მართვა, ეს ძალზე დამაზარალებელი იქნებოდა ქართველი ერისათვის.
სახელმწიფოებრივი მშენებლობის გარდა, ცხადია ჩვენი უწმინდესი პატრიარქის უმთავრეს ზრუნვის საგანს შეადგენდა საეკლესიო სტრუქტურის მშენებლობა და ერის მიბრუნება ქრისტიანული საწყისებისაკენ მძიმე ათეისტური ეპოქის შემდგომ.
საეკლესიო სტრუქტურის მშენებლობა უწმინდესმა ილია მეორემ დაიწყო ეპარქიების აღორძინებით და მათი გამრავლებით.
ძველ ისტორიულ საქართველოში ოთხმოცზე მეტი საეპისკოპოსო კათედრა არსებობდა. მღველმთავრის მადლი უნდა მისულიყო ყველა ეკლესიამდე, ყველა ქალაქამდე და ყველა სოფლამდე. ერთი ძველ მესხურ დოკუმენტში ნაბრძანებია – ის ეკლესია და მონასტერი სადაც მღვდელმთავარი არ მიიტანს თავის მადლს თავისი იქ მიბრძანებით, არ ჩაითვლება მართმადიდებლურ სამრევლოდო. ამიტომაც საჭირო იყო ეპარქიათა გამრავლება – ყველა ეკლესიასა და სოფელ-ქალაქს ესაჭიროებოდა საღმრთო მადლი.
კარგად მახსოვს ათეისტების დროს, როცა უწმინდესი პატრიაარქი შეუდგა ეპარქიათა და მღვდელმთავრების გამრავლების საქმეს, თუ როგორ შეშფოთდაD რელიგიის საქმეთაA საბჭო, საერთოდ კომუნისტური ხელისუფლება 1982-83 წლებში. ისიც კი განიზრახეს შეეცვალათ საქართველოს ეკლესიის მმართველობა, გამოერჩიათ მათვის სასურველი ახალი საპატრიარქო კანდიდატი. სამწუხაროდ, მართლაც შეარჩიეს რამდენიმე მღვდელმთავარი, რომელნიც საბჭოთა მთავრობის დახმარებით, უკადრისი ცილისწამებით გვებრძოდნენ იმ მღვდელმთავრებს, რომლებიც მტკიცედ ვედექით გვერდით ილია მეორეს.
იმჟამად, უფალმა ღმერთმა დაიცვა ჩვენი პატრიარქი და ჩვენც, მისი ერთგული მღვდელმთავრები, ხოლო საბჭოთა სისტემას ბზარი შეეპარა და საბოლოოდ დაირღვა კიდეც.
უწმინდესმა პატრიარქმა კი გააგრძელა საეკლესიო სტრუქტურის მშენებლობა, აღადგინა მრავალი ისტორიული კათედრა, შექმნა ახალი ეპარქიები და აკურთხა მღვდელმთავრები. ეს იყო უბრწყინვალესი ისტორიული მომენტი ჩვენი ეკლესიის ცხოვრებაში. განა საამაყო არ არის ვთქვათ, რომ საქართველოს ეკლესიას თავისი ეპარქიები აქვს დასავლეთ ევროპაში, გერმანიაში, ბრიტანეთსა და ავსტრალიაში. განა საამაყო არ არის, რომ აღსდგა ოთხასი-ხუთასი წლის წინ დადუმებული კათედრები, ვთქვათ წალკაში, რომლის აღდგენაში პირადად მივიღე მონაწილეობა, მესხეთში, ნიკორწმიდაში და სხვაგან.
მე მახსოვს, რომ ამ ორმოცი წლის წინ საქართველოს ეკლესიას არ ჰქონდა არცერთი მამათა მონასტერი, ამჟამად ჩვენი უწმინდესი პატრიარქის მადლით ათეულობით მონასტერი, ასეულობით ეკლესია არსებობს საქართველოში, სადაც ლოცულობენ ქართველი ერის მშვიდობის, მისი მთავრობისა და მხედრობისათვის.
ჩვენთვის, ჯერ კიდევ საბჭოთა რეჟიმის დროს მლოცველი მორწმუნეებისათვის, განსაკუთრებით აღმაფრთოვანებელი არის საქართველოს პარტიარქისა და შესაბამისად მისი ეკლესიის ავტორიტეტის გასაოცარი აღორძინება.
ჩვენ ვიცით ბოლო ათეული წლების გამოკვლევები რომლებშიც Nნათლად ჩანს მთელი ერის განწყობა და მის მიერ უწმინდესი ილია მეორის ავტორიტეტის უპირველეს ადგილზე დაყენება სხვა ინსტიტუტებთან შედარებით, ეს როგორც ჩანს, აღიზიანებს ზოგიერთს, მაგრამ აქ შეიძლება გავიხსენოთ წმინდა ილია მართალი-ჭავჭავაძე, რომელიც თავის მრავალ სტატიასა და წერილში ამხელდა ავტორიტეტების წინააღმდეგ მებრძოლებს. მას მიაჩნდა, რომ ერის მომავალი წარმატებისთვის აუცილებელია მას ყავდეს ავტორიტეტული პიროვნებები და უფრთხილდებოდეს მათ სახელს. ილია მეორის ავტორიტეტის ზრდა მიანიშნებს იმას, რომ საქართველოს საზოგადოებაში …(აქ, ტექსტს აკლია) …რომელიც მას უკანონოდ ჩამოართვეს მეცხრამეტე საუკუნეში ავტოკეფალიის გაუქმების დროს.
აქ ორიოდე სიტყვით, ჩვენ ასევე უნდა ავღნიშნოთ იმ კვალის შესახებ, რომელსაც ილია მეორე ტოვებს ქართულ საეკლესიო ხელოვნებაში. ეს არის საეკლესიო არქიტექტურა, ფერწერა, მუსიკა, ლიტერატურა და სხვა დარგები.
ჩვენს ხალხსა და უცხოელ სტუმრებს აღაფრთოვანებს ახალი ქართული ეკლესიების ხილვა. რად ღირს თუნდაც სამების საპატრიარქო ტაძარი, რომელიც მშვენებაა თანამედროვე ქართული არქიტექტურისა.
ჩვენ ვიცით ასევე თუ უფალმა ღმერთმა როგორი მუსიკალური ნიჭით დააჯილდოვა ჩვენი პატრიარქი და ვისმენთ მის შესანიშნავ მუსიკალურ ქმნილებებს.
მის სახელთანაა დაკავშირებული აღორძინება ქართული გალობისა. რა სიმაღლეზე აიყვანა მან სიონის შერეული დიდი გუნდის ხელოვნება ჯერ კიდევ ათეისტების ბატონობის დროს. დაარსა სიონის ვაჟთა საოცარი გუნდი, დიდუბის, ქაშუეთის გუნდები, რომლებმაც სათავე დაუდეს ახლა უკვე ასეულობით ქართული ეკლესიის სამგალობო წარმატებას.
ცნობილია ჩვენი უწმინდესი პატრიარქის მხატვრობისადმი მიდრეკილება. მან საფუძვლად დაუდო თანამედროვე ქართულ საეკლესიო მხატვრობას.
მის დროს საფუძველი დაედო ახალ ქართულ საეკლესიო ლიტერატურას. გვახსოვს საეკლესიო კალენდარი იყო ერთადერთი საეკლესიო წიგნი ათეისტურ ეპოქაში, ამჟამად, ღვთის მადლით, ასეულობით საეკლესიო ავტორი გამოსცემს თავის ნაშრომს.
დამოუკიდებელი საქართველოს სახელმწიფო, როცა აყალიბებდა თავის კონსტიტუციას, ჯერ კიდევ არ იყო გარკვეული თუ რა სამართლებრივი სახე უნდა მინიჭებოდა ეკლესიისა და სახელმწიფოს ურთიერთობას. საჭირო იყო ისეთი მოდელის შემუშავება და მიღება რომელიც უფლებას არ მიცემდა სახელმწიფოს ეკლესიის საქმეებში ჩარევისა და პირიქით ეკლესია არ ჩაერეოდა სახელმწიფოს საქმეებში. მართლაც უწმინდესი პატრიარქის ილია მეორის ღვაწლით შემუშავებული იქნა კონსტიტუციური შეთანხმება საქართველოს სახელმწიფოსა და საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალურ მართლმადიდებელ ეკლესიას შორის 2002 წლის 14 ოქტომბერს.
ამ შეთანხმებით აღიარებულია სახელმწიფოსაგან ჩვენი ეკლესიის დამოუკიდებლობა და ქვეყნის ისტორიაში მისი განსაკუთრებული როლი, ეს მნიშვნელოვანი მიღწევაა.
გასაკუთრებით უნდა აღინიშნოს ილია მეორის ღვაწლი საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის საბოლოო მოპოვების საქმეში.
ჩვენ ყველამ კარგად ვიცით, რომ საქართველოს ეკლესიას ჰქონდა უძველესი ავტოკეფალია, რომელსაც აღიარებნენ იმჟამინდელი საპატრიარქოები, პირიქით, საქართველოს ეკლესია და საქართველოს სამეფო მუდამ ეხმარებოდა და ხელს უმართავდა ანტიოქიისა თუ იერუსალიმის საპატრიარქოებს.
წმ. გიორგი მთაწმინდელს, მისი ბიოგრაფის ცნობით, სრულებით დაეთანხმა იმჟამინდელი ანტიოქიის პატრიარქი, რომ საქართველოს ეკლესია დაარსებული იყო თვით წმინდა მოციქულების მიერ და ამის გამო დაარსებისთანავე ავტოკეფალიის უფლების მქონე იყო. ამ ცნობას იმეორებს თავის განმარტებაში კონსტანტინეპოლის პატრიარქი თეოდორე ბალსამონი, მეთორმეტე საუკუნის ავტორიტეტული კანონისტი.
რუსეთის იმპერიამ მეცხრამეტე საუკუნეში უკანონოდ გააუქმა საქართველოს სახელმწიფოებრიობა და საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია. ქართველ ერს აღარ მისცეს თავისი პატრიარქის არჩევის უფლება, გაუქმებული იქმნა უძველესი ათასწლოვანი საეპისკოპოსო კათედრები. მკვეთრად შემცირდა ეპარქიათა რიცხვი. გაუქმებულ იქმნა ქართულენოვანი საეკლესიო სასულიერო სასწავლებლები. აიკრძალა ქართულენოვანი წირვა-ლოცვა. ხალხი, რომელიც იქამდე, რუსების გაბატონებამდე, სარწმუნოებისა და ეკლესიის დასაცავად იბრძოდა, თავისთავსა და საკუთარ ცოლ-შვილს წირავდა ეკლესიისა და სარწმუნოების დასაცავად, ახლა უკვე, რუსების ბატონობისას, გაუუცხოვდა ეკლესიას. ხალხში ჩაინერგა ათეიზმი და არაჰუმანური სოციალური იდეები. ხალხი კარგავდა სარწმუნოებას.
ამ პროცესის შესაჩერებლად ქართველმა მღვდელმთავრებმა და სამღვდელოებამ გადაწყვიტეს აღედგინათ საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია, რომელიც ამ პრობლემას მოაგვარებდა.
სამწუხაროდ, საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენას წინ აღუდგნენ რუსეთის იმპერიის მესვეურები და იერარქები.
მათ მიაჩნდათ, რომ საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია გააერთიანებდა საქართველოს, ხოლო ხალხი ავტოკეფალიის აღდგომის შემდგომ მოითხოვდა პოლიტიკური დამოუკიდებლობის აღდგენას და გამოყოფას რუსეთის იმპერიისაგან. შესაბამისად საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია და საქართველოს დამოუკიდებლობა მათ მიერ ერთიან საქმედ გამოცხადდა.
ქართველი ავტოკეფალისტი იერარქები იმპერიისათვის არასასურველ მღვდელმთავრებად იქცნენ, ისინი სასტიკად იდევნებოდნენ. ღვთის ნებით ტახტიდან გადადგა რუსეთის იმპერატორი 1917 წლის თებერვალში და დამყარდა დროებითი მართველობა, რითაც მყისიერად ისარგებლეს ქართველმა მოღვაწეებმა, მათ 1917 წლის 25 მარტს გამოაცხადეს საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია, ძველი სტილით 12 მარტს, 100 წლის წინ.
ამ დღის ასი წლის თავს ავღნიშნავთ ამ დღეებში.
Lლეონიდემ, შემდგომ კათალიკოს პატრიარქმა, ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ, სახალხოდ გამოაცხადა შემდეგი სიტყვები – „ეკლესია თავისუფალია, თავისუფალ ეკლესიას გვერდით უნდა ამოვუყენოთ თავისუფალი საქართველო“, მართლაც ერთი წლის შემდგომ 1918 წლის 26 მაისს გამოცხადებული იქმნა საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენა.
1918 წელს, საქართველო განთავისუფლებული იქმნა რუსეთის იმპერიისგან, მაგრამ 1921 წელს მოხდა მისი ხელმეორე ოკუპაცია, ამასთანავე რუსეთის ეკლესიამ არ ცნო საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია და ის გამოაცხადა არაკანონიერ საეკლესიო ორგანიზმად. ასე გრძელდებოდა მთელი 25 წლის მანძილზე. 1943 წლის 31 ოქტომბერს რუსეთის ეკლესიამ ცნო საქართველოს ეკლესიის სამი დიდი უფლება – საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია, მისი საპარტიარქო ღირსება და მეექვსე ადგილი მსოფლიო მართლმადიდებლურ დიპტიხში.
1943 წელს `განხეთქილება დამთავრდა და გაბრწყინდა ეკლესიური მშვიდობა~ ნათქვამია ამ დოკუმენტში, ამის მიუხედავად, კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საპატრიარქომ და ზოგიერთმა სხვა ეკლესიებმა, არ ცნეს საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია. ეს კი დიდ დაბრკოლებას უქმნიდა საქართველოს ეკლესიას.
აღნიშნულის გამო, ავტოკეფალური მოძრაობა კვლავ გაგრძელდა უწმინდესი ილია მეორის მეთაურობით, 80-იან წლებში ჩვენ ჩვენი თვალით ვხედავდით მის გასაოცარ ღვაწლს, შრომას, მიზანდასახულობას. მცდელობას რათა კონსტანტინოპოლს მიწოდებოდა ის გამოკვლევები და საისტორიო მასალები რასაც ისინი ითხოვდნენ ჩვენი ეკლესიის შესახებ.
მრავალწლიანი სინოდალური დელეგაციების ურთიერთ გაცვლის შემდგომ 1990 წლის 25 იანვრს შედგა კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს წმინდა სინოდის სხდომა, რომელმაც გამოსცა საქართველოს ეკლესიის უძველესი ავტოკეფალიის ცნობის ფურცელი, აგრეთვე განჩინება საქართველიოს ეკლესიის მეთაურის საპატრიარქო ღირსების აღიარების შესახებ.
ეს იყო უდიდესი გამარჯვება.
ამ დოკუმენტის მოპოვებით უწმინდესმა პატრიარქმა ილია მეორემ დააგვირგვინა საუკუნოვანი ავტოკეფაკური მოძრაობა.
ეს ძვირფასი დოკუმენტი ამჟამადაც იცავს საქართველოს ეკლესიის მთლიანობას, მაგალითად ამჟამინდელ ოკუპირებულ აფხაზეთში მოკალათებული საეკლესიო სეპარატისტი თვითმარქვია ე.წ. “მიტროპოლიტი“ დოროთე დბარი „საეკლესიო კრების“ სახელით კონსტანტინოპოლს თხოვს აღიაროს აფხაზეთის ეკლესიის ავტოკეფალია, საბედნიეროდ, Kკონსტანტინოპოლი მათ პასუხობს, რომ ზემოთ აღნიშნული დოკუმენტის ძალით აფხაზეთი შედის საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციის საზღვრებში, ამიტომაც მათი მოთხოვნა არ შეიძლება იქმნას დაკმაყოფილებული.
უწმინდესი პატრიარქის ილია მეორის მიერ ავტოკეფალური მოძრაობის დაგვირგვინება არის ჩენი ეკლესიის დიდი მიღწევა.
განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს ახალგაზრდა თაობის აღსაზრდელად, ბავშვთა და მოხუცთა მოსავლელად გაწეული შრომა საქართველოს ეკლესიის უწმინდესი პატრიარქის მეთაურობით.
საქართველოს ეკლესიის სახსრების უდიდესი ნაწილი მიმართულია სწავლა აღზრდის, განათლების საკითხთა მოსაგვარებლად, კერძოდ ამჟამად საქართველოს ეკლესიას აქვს მეცნიერებათა აკადემია (გელათისა), ასევე ორი სასულიერო აკადემია, უმაღლესი სასულიერო სასწავლებელი, სადაც ასეულობით ახალგაზრდა სწავლობს, ესენია თბილისისა და ქუთაისის (გელათის) სასულიერო აკადემიები, ამათ გარდა მოქმედებს ექვსი სასულიერო სემინარია, ესენია თბილისის, ქუთაისის, ახალციხე-საფარის, ბათუმის, გერგეტისა და ცაგერის სასულიერო სემინარიები, ასევე მოქმედებს ოთხი უნივერსიტეტი, თბილისში, ანდრია პირველწოდებულის და თამარ მეფის სახელობის სამედიცინო უნივერსიტეტები, ასევე ჩვენ გვაქვს შუახევის ტბელაბუსერიძისა და ფოთის „ახალი საქართველოს“ უნივერსიტეტები. ამათ გარდა საპატრიარქოს აქვს 37 საშუალო სკოლა და ორი პროფესიული სასწავლებელი ახალქალაქსა და თბილისში. ამ სასწავლებლებში სწავლობს 25 ათასამდე ახალგაზრდა, რაც დიდ შრომასა და ძალისხმევას მოითხოვს.
საბოლოოდ, შეიძლება ვთქვათ, რომ ჩვენი მწირი აღწერით შეუძლებელია გადმოვცეთ უწმინდესი პატრიარქის ორმოცწლიანი თავდადებული ღვაწლი.
ამჟამად ღვთის დიდი მოწყალებით, საქართველო თავისუფალია, მაგრამ სამწუხაროდ მისი მოსახლეობა მცირდება. გვაქვს დემოგრაფიული პრობლემები, იცლება სოფლები და მთელი კუთხეები. გაეროს მონაცემებით საქართველოს მოსახლეობა კიდევ უფრო შემცირდება 2050 წლისთვის, ამ ფონზე გაწია ღვაწლი ჩვენმა პატრიარქმა და ათეულ ათასობით მშობელმა, მის მიმართ უდიდესი სიყვარულის გამო, მესამე და მეოთხე ბავშვი აჩუქა საქართველოს. ისინი მისი ნათლულები არიან.
მათი ლოცვით, ჩვენი მორწმუნე ხალხის ლოცვით, წმინდა სინოდის მღვდელმთავართა ლოცვით, ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მეოხებით უფალმა ღმერთმა ხანგრძლივი სიცოცხლე მიანიჭოს საქართველოს უწმინდეს პატრიარქს.
საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდი კიდევ ერთხელ ვულოცავთ მას ავტოკეფალიის 100 წლისთავს, ამინ!
მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე
9 მარტი 2017 წელი