დაბეჭდილია საქართველოს ეკლესიის კალენდარი, 1994 წელი
ეპისკოპოსმა ლეონტი მროველმა “ქართლის ცხოვრებაში” წმიდა მამათა მიერ დაცული აღთქმა გადმოგვცა, რომელიც უფალმა იესო ქრისტემ თავის დედას – ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელს მისცა შემდგომად იმისა, რაც მას წილად ივერიის მოქცევა ხვდა:
– “ჰოი, დედაო ჩემო, არა უგულებელვყო ერი იგი საზეპურო უფროÁს ყოველთა ნათესავთა მეოხებითა შენითა მათთვის”.
ცნობილია, რომ უფალმა ღმერთმა თავდაპირველად აღთქმა ნოესა და მის შთამომავლობას (კაცობრიობას) დაუდო. შემდგომ კი – აბრაამსა და მის შთამომავლობას (რჩეულ ერს – ებრაელობას). როგორც ვიცით, ამის შემდეგ უფალს აღთქმა არც ერთი ერისათვის არ მიუცია. ამ შემთხვევაში, თანახმად “ქართლის ცხოვრებისა”, ქართველი ერი გამონაკლისს წარმოადგენს.
მართალნი ვიქნებით, თუ ვიტყვით, რომ უფალმა აღთქმა ქართველი ერის მფარველობისა ღვთისმშობელ მარიამთან დადო, ისევე როგორც აბრაამთან – ებრაელთა და ნოესთან კაცობრიობის მფარველობისა. ამიტომ ისევე, როგორც აბრაამი მამამთავარია ებრაელთა, ხოლო ნოე კაცობრიობისა, ასევე ღვთისმშობელი დედაა ანუ მეთაურია ქართველი ერისა.
ქართველი ერის შესახებ მიცემული აღთქმის ხილულ ნიშნად უნდა ვიგულისხმოთ უფლის კვართი, რომელიც მისივე ნებით ჩვენს ქვეყანას მოებარა. წმინდა ნინომ თავისი ღვთივგანბრძნობილი ყურადღება თავიდანვე მიაპყრო უფლის კვართს, რომელიც პირველი საუკუნიდანვე მცხეთაშია დაცული, სწორედ აქ, უფლის კვართზე დაეფუძნა სამოციქულო საყდარი ქართული ეკლესიის საჭეთმპყრობელისა. უფლის კვართი ნიშანია საქართველოს ეკლესიისა და ქართველი ერის მთლიანობისა და მუდმივი სიქადული ჩვენი ქვეყნისა. იტყვის უფალი: “მე და მამა ჩემი ერთ ვართ” (იოანე 10, 30) სხვაგან მამის, ძისა და სული წმიდის შესახებ ვკითხულობთ: “ესე სამნი ერთ არიან” (I იოანე 5, 7). ეს საიდუმლო ერთიანობისა და განუყოფელობისა ასახულია სახარებისეულ ამბავში ქრისტეს კვართის შესახებ. კვართი არ გაუყვიათ და არ დაუნაწილებიათ, იგი მთლიანად ერთს შეხვდა. ამასთან დაკავშირებით საღმრთო წერილი ამბობს: “ხოლო კვართი იგი, რომელ იყო უკერველ ზეით გამოქსოვილ ყოვლად, თქვეს ურთიერთას: არა განვხიოთ ესე, არამედ წილ-ვიგდოთ ამას ზედა, ვისიცა იყოს” (იოანე 19, 23-24). ამ კვართს მამისაგან მაღლით ერთიანობა ჰქონდა მიცემული და ამიტომაც მისი დანაწევრება არ შეიძლებოდა, იმათ, ვისაც ის ერგოთ, იგი ერთხელ და სამუდამოდ მთლიანი და განუყოფელი დარჩათ. ამიტომ, შეუძლებელია ქრისტეს სამოსი ჰქონდეს იმას, ვინც ქრისტეს ეკლესიას არღვევს. თავისი კვართის საიდუმლოთი უფალმა ეკლესიის ერთიანობაზე მიგვანიშნა.
წმიდა კვიპრიანე თითქოსდა წინასწარ ჭვრეტდა ბედს იმ ქართველებისა, რომელნიც ქართულ მართლმადიდებელ ანუ უფლის კვართის ეკლესიას განშორდნენ, უცხო ეკლესიებს მიეკედლნენ და დაკარგეს რა ეროვნული თვითშემეცნება, გადაგვარდნენ. როგორც ისტორიის კვლევა გვიჩვენებს, გრიგორიანი ქართველები გასომხდნენ. ბერძნული ეკლესიის მრევლად ქცეული ქართველები – გაბერძნდნენ, ხოლო XVIII-XIX საუკუნეებში რუსეთში ემიგრირებული ქართველები, მრევლი რუსული ეკლესიისა – მიუხედავად თავიანთი უწარჩინებულესი გვარიშვილობისა, გარუსდნენ. ჩვენთვის განსაკუთრებით სამაგალითოა მესხეთის ქართველობის “გათათრება” იმის შემდეგ, რაც მათ დედა ქართული ეკლესიის წიაღი მიატოვეს და გამაჰმადიანდნენ. რა იყო მიზეზი დენაციონალიზაციისა? – უფლის კვართის ეკლესიისაგან განშორება.
ვითარცა სული და სხეული ერთ არსებას ქმნიან, ასევე ერთარსია ქართული ეკლესია და ქართველი ერი. სხეული წყვეტს სიცოცხლეს მისგან სულის განშორებისთანავე, მსგავსადვე დედა ეკლესიისაგან განშორებას შედეგად არა მხოლოდ სარწმუნოებრივი დაცემა, არამედ ეროვნული გადაგვარებაც მოსდევს: “სცადე და მოსწყვიტე მზის სხივი თავის საწყისს – ცალკე ის ვერ იარსებებს, მოტეხილი ტოტი მოკვდება, სათავეს მოშორებული ნაკადული დაშრება. თავისი კვართის საიდუმლოთი უფალმა ეკლესიის ერთიანობაზე მიგვანიშნა. ვინ შეუპყრია ისე ძალუმად განხეთქილების ჩამოგდების ვნებას, რომ შესაძლებლად მიაჩნია, ანდა კადნიერება აქვს დაარღვიოს ღვთაებრივი ერთიანობა – უფლის კვართი ქრისტეს ეკლესიისა. თვით უფალი შეგვახსენებს და გვმოძღვრავს თავისი სახარებით – “და იყვნენ ერთ სამწყსო და ერთ მწყემსი”. წმიდა ეპისკოპოსი ამ სიტყვებით გვამცნობს მიზეზს ქართულ ეკლესიას მოწყვეტილი ქართველების გადაგვარებისა.
ჭეშმარიტი სარწმუნოების “დაცვის” თუ “აღიარების” მომიზეზებით ქართველთა ერთი ნაწილი დღეს მიმდევარი ხდება უცხო ეკლესიებისა თუ სექტებისა: განა შეუძლია მას, ვინც არ იცავს ეკლესიის ერთიანობას, ჩათვალოს, რომ სარწმუნოებას იცავს? ეს მაშინ, როცა პავლე მოციქული ამბობს ეკლესიის შესახებ: “ერთ ხორც, და ერთ სულ, ერთ არს უფალი, ერთი სარწმუნოება, ერთი ნათლისღება, ერთ არს ღმერთი”. მტკიცედ უნდა დავიცვათ ეს ერთიანობა, ნურავის ტყუილს ნუ აჰყვება ჩვენი ძმობა, ნურავინ დაემუქრება სარწმუნოების ჭეშმარიტებას მუხანათური მზაკვრობით. “ერთია ეკლესია, ერთი სამწყსო, ერთია დედა, ვინც განუდგება ეკლესიას, ის აკლდება ქრისტეს მიერ დაპირებულ ჯილდოს”, ნათქვამია იქვე.
სამწუხაროდ, ამჟამად ისევე, როგორც ძველად, ჩვენში შექმნილი ვითარების გამო მრავალმა ქართველმა მიაშურა უცხოეთს. მათ არ უნდა გაწყვიტონ კავშირი დედა ეკლესიასთან, თავიანთი თავი მხოლოდ ქართული ეკლესიის მრევლად, მის წევრებად უნდა ჩათვალონ.
წარღვნის შემდგომ უფალმა ღმერთმა დედამიწაზე სხვადასხვა ერების წარმოქმნა ინება. ჩვენი მაცხოვრის იესო ქრისტეს ამაღლების შემდგომ სულიწმიდის მადლით მოციქულებს მიეცათ ნიჭი სხვადასხვა ერების ენებზე ამეტყველებისა. მსოფლიო მართლმადიდებლობა პატივს სცემს ყველა ხალხის ეროვნულ ნიშან-თვისებას, ამიტომაც მართლმადიდებლური ეკლესიები, განსხვავებით სხვა ეკლესიებისაგან, ეროვნული ნიშნის მიხედვითაა მოწყობილი. ადგილობრივი ეკლესიები თავიანთ მრევლს არა მხოლოდ თავიანთ ქვეყნებში, არამედ უცხოეთშიც მწყსიან. მაგალითად, რუსულ ეკლესიას უცხოეთში, თავისი ქვეყნის საზღვრებს გარეთ, ორმილიონიანი მრევლი ჰყავს. ეს იმას ნიშნავს, რომ უცხოეთში მცხოვრები რუსების ძირითადი ნაწილი არ ხდება მრევლი სხვა, თუნდაც მართლმადიდებლური ეკლესიისა და თავისი მშობლიური ეკლესიის წევრად რჩება. თავიანთი ეროვნული ეკლესიები მრავალ ქვეყანაში აქვთ აგრეთვე ბულგარელებს, რუმინელებსა და სხვა მართლმადიდებელ ხალხებს. ბერძნები, სადაც არ უნდა ცხოვრობდნენ ისინი, მხოლოდ ბერძნული ეკლესიების წევრები ხდებიან (ე. ი. არ ინათლებიან, არ ლოცულობენ, არავითარ წესებს არ ასრულებინებენ სხვა ეკლესიებში) და სულიერი კავშირი მხოლოდ ბერძენ (ბერძნული ეკლესიის) ღვთისმსახურებთან აქვთ. მსგავსადვე იქცევიან არამართლმადიდებელი ერებიც, მაგალითად, სომხებს მსოფლიოს მრავალ ქვეყანასა და დიდ ქალაქში აქვთ თავიანთი სომხური საეპისკოპოსოები.
სხვა ერებში ასიმილირებისაგან თავის ასარიდებლად მსგავსადვე უნდა მოიქცნენ უცხოეთში დღეს უკვე მრავლად მცხოვრები ქართველებიც. ისინი წევრნი უნდა იყვნენ მხოლოდ და მხოლოდ ქართული ეკლესიისა, მათ სარწმუნოებრივი თემები უნდა ჩამოაყალიბონ და ქართველი ღვთისმსახური მოიძიონ, რომელიც იერარქიულად ქრისტეს კვართის ეკლესიას – საქართველოს საპატრიარქოს და მის მეთაურს, მოციქულის ტახტზე მჯდომ კათალიკოს-პატრიარქს დაექვემდებარება.
ძველად, საქართველოს ერთიანი სახელმწიფოს დაშლამდე, უცხოეთის ქვეყნებში მრავლად არსებობდნენ ქართული ეკლესია-მონასტრები; ისინი არა მხოლოდ ქართული კულტურის კერებს, არამედ, თავიანთი პირდაპირი დანიშნულების შესაბამისად, უცხოეთში მცხოვრებ ქართველ მორწმუნეთა სამრევლო ცენტრებსაც წარმოადგენდნენ, საიდანაც ისინი სულიერად იმწყემსებოდნენ. ეს ეკლესია-მონასტრები საქართველოს სახელმწიფო და საეკლესიო მოღვაწეთა მზრუნველობით იყვნენ მოცულნი.
ერთიანი საქართველოს სახელმწიფოს დაშლის შემდგომ მათ ყურადღებას ვეღარ აქცევდნენ, მრევლიც შესუსტდა და დაიფანტა. ამჟამად უცხოეთში საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის იურისდიქციაში არც ერთი ქართული ეკლესია-მონასტერი აღარ არსებობს.
ბოლო წლებში ქართველთა რაოდენობის ზრდა უცხოეთში ძველი ტრადიციის აღდგენას საჭიროებს, რადგან მათ შთამომავლობას ეროვნული გადაგვარებისა და სხვა ერებში გათქვეფისაგან მხოლოდ ქართულ ეკლესიასთან სულიერი ერთობა გადაარჩენს.
როგორც აღინიშნა, უცხოეთში, სხვადასხვა ქალაქებსა თუ რეგიონებში მცხოვრებმა ქართველებმა სულიერი ძალა უნდა მოიკრიბონ და ეროვნულ-სარწმუნოებრივი თემები და საზოგადოებები შექმნან. რაც მთავარია, მათ უნდა გამოძებნონ და თემების სათავეში ჩააყენონ საქართველოს ეკლესიასთან იერარქიულად დაკავშირებული ღვთისმსახურები: მხოლოდ მას – ქართველ მღვდელს უნდა მოანათვლინონ შვილები, შეასრულებინონ ყოველგვარი სარწმუნოებრივი წესი. თუ ეროვნულ-სარწმუნოებრივი თემები საჭიროებისათვის ეკლესიის აგებას ვერ შეძლებენ, ღვთისმსახურებისათვის მცირე შენობა ან ოთახი უნდა გამონახონ, სადაც იგი ილოცებს და ქრისტიანულ წესებს შეასრულებს. ქართველი ღვთისმსახურის გარშემო თანდათანობით ჩამოყალიბდება სასულიერი ცენტრი, მცირე სკოლა, სადაც ქართველი ახალგაზრდები ქართულ წერა-კითხვას, ლიტერატურასა თუ სამშობლოს ისტორიას შეისწავლიან და უცხოეთშიც ქართული სულისკვეთებით აღიზრდებიან.
მსგავსადვე ფუნქციონირებენ უცხოეთში სხვა მართლმადიდებელი ერების სასულიერო კერები, რომელნიც ისე არიან გაძლიერებულნი, რომ ეროვნული კოლეჯები, გამომცემლობები, სტამბები და სხვა დაწესებულებები აქვთ.
თავისთავად იგულისხმება, რომ საქართველოში მცხოვრები ყოველი ქართველი მოვალეა დაიცვას ეროვნული ეკლესიის ერთგულება, რადგან როგორც ითქვა, უფალმა, მარადის მფარველმა ჩვენი ერისა, ქართული ეკლესიისაგან განდგომა საქართველოს არც ერთ შვილს არ აპატია. XVII-XVIII საუკუნეებში ქართველი ღვთისმსახურნი დიდად იღვწოდნენ ეროვნული და ეკლესიური ერთიანობის შესანარჩუნებლად. მათი ეს მეცადინეობა აღწერილია ჩვენი შრომის ერთ ნაწილში, რომელსაც მკითხველს ვთავაზობთ, ამასთანავე, მათგან ვითხოვთ შენდობას დაშვებული შეცდომების და უზუსტობებისათვის, ჩვენი მხრიდან ჩვენც შევთხოვთ უფალს მოუტეოს მათ შეცოდებანი მათნი, რათა სასუფეველი დაიმკვიდრონ.
უპირველეს ყოვლისა კი, ვევედრებით ჩვენგან მარადის სადიდებელ ყოვლადწმიდა სამებას, კვლავ წყალობით მოხედოს ღვთისმშობლის წილხვედრ ჩვენს ერს, თანახმად ჩვენი უფლისა და მაცხოვრის იესო ქრისტეს აღთქმისა და შეგვიწყალოს ჩვენც და ჩვენი ქვეყნის ყოველი მოქალაქეც, ამინ.